ліст I м.

1. (род. ліста́) бот. лист;

2. (род. лі́сту) собир. листва́ ж., лист;

л. пажаўце́ў — листва́ пожелте́ла;

3. (род. лі́сту) собир. (заготовленный для определённой цели) лист;

лаўро́вы л. — лавро́вый лист;

лі́стам — сла́цца ме́лким бе́сом рассыпа́ться; лебези́ть;

дрыжа́ць як асі́навы л. — дрожа́ть как оси́новый лист

ліст II (род. ліста́) м.;

1. (бумаги, пласт материала) лист;

л. фане́ры, жале́за — лист фане́ры, желе́за;

2. (почтовое отправление) письмо́ ср.;

атрыма́ць л. — получи́ть письмо́;

заказны́ л. — заказно́е письмо́;

3. (документ) лист;

узнагаро́дны л. — наградно́й лист;

маршру́тны л. — маршру́тный лист;

акладны́ л. — окладно́й лист;

выкана́ўчы л. — исполни́тельный лист;

ты́тульны л. — ти́тульный лист;

абхо́дны л. — обходно́й лист;

адкры́ты л. — откры́тое письмо́;

з ліста́ (ігра́ць, спява́ць, чыта́ць) — с листа́ (игра́ть, петь, чита́ть)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сцягну́ць сов.

1. стяну́ть, стащи́ть; снять; (резким движением) сдёрнуть;

с. ло́дку з бе́рага — стяну́ть (стащи́ть) ло́дку с бе́рега;

с. ко́ўдру са спя́чага — стащи́ть (стяну́ть, сдёрнуть) одея́ло со спя́щего;

с. бот з нагі́ — стащи́ть (стяну́ть, снять, сдёрнуть) сапо́г с ноги́;

с. мяшкі́ ўніз — стяну́ть мешки́ вниз;

2. (в одно место) стяну́ть; собра́ть;

3. (сжимая, туго перевязать) стяну́ть;

с. шыне́ль рэ́менем — стяну́ть шине́ль ремнём;

4. (унести что-л. далеко) затащи́ть;

дзе́ці ~ну́лі куды́сьці гра́блі — де́ти затащи́ли куда́-то гра́бли;

5. безл. (о судороге) стяну́ть, свести́;

6. разг. (украсть) стащи́ть, стяну́ть;

7. безл. (начать затвердевать) схвати́ть;

на дварэ́ маро́зік, гразь ~ну́ла — на дворе́ моро́зец, грязь схвати́ло;

8. безл. (о воде) уба́виться, сойти́;

пасля́ паво́дкі ваду́у́ла — по́сле па́водка воды́ уба́вилось (вода́ сошла́)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уле́зці сов.

1. в разн. знач. влезть;

у. ў акно́ — влезть в окно́;

у. ў ва́нну — влезть в ва́нну;

у. ў гразь — влезть в грязь;

у. ў дру́жбу — влезть в дру́жбу;

у. ў кішэ́нь — влезть в карма́н;

2. разг. влезть, войти́, вмести́ться, умести́ться; размести́ться;

нага́ не ўле́зла ў бот — нога́ не вошла́ в сапо́г;

усе́ мае́ рэ́чы ўле́злі ў адзі́н чамада́н — все мои́ ве́щи вле́зли (вмести́лись, умести́лись, вошли́) в оди́н чемода́н;

3. (воткнуться) вонзи́ться;

стрэ́мка глыбо́ка ўле́зла ў па́лец — зано́за глубоко́ вонзи́лась в па́лец;

4. разг. (принять участие в чём-л.) вмеша́ться;

у. ў гаво́рку — вмеша́ться в разгово́р;

у. ў даўгі́ — влезть в долги́;

у. ў душу́ — влезть в ду́шу;

ко́лькі ўле́зе — ско́лько вле́зет;

у. ў шко́ду — а) нашко́дить; б) сде́лать потра́ву

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сон I (род. сну) м., в разн. знач. сон; (то, что снится — ещё) сновиде́ние ср.;

мяне́ агарну́ў с. — меня́ объя́л сон;

сніць стра́шны с. — ви́деть стра́шный сон;

прыро́да абудзі́лася ад сну — приро́да пробуди́лась ото сна;

гэ́та то́лькі с.э́то то́лько сон;

летаргі́чны с. — летарги́ческий сон;

прые́мнага сну — прия́тного сна;

засну́ць (спаць) ве́чным сном — засну́ть (спать) ве́чным сном;

як праз с. — как сквозь сон;

сну ні ў адны́м во́ку — сна ни в одно́м глазу́;

як у сне — как во сне;

наганя́ць с. — нагоня́ть сон;

вы́біцца са сну — потеря́ть сон;

спаць мёртвым сном — спать мёртвым сном;

і (у сне) не сні́лася — и (во сне) не сни́лось;

с. спра́ўдзіўся — сон в ру́ку;

спаць сном пра́ведніка — спать сном пра́ведника;

спаць непрабу́дным сном — спать непробу́дным сном;

спаць (засну́ць) апо́шнім сном — спать (засну́ть, усну́ть) после́дним сном;

сагна́ць с. — вздремну́ть, прикорну́ть

сон II (род. со́ну) м., бот. сон-трава́ ж., простре́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

труд м.

1. пра́ца, -цы ж.;

физи́ческий и у́мственный труд фізі́чная і разумо́вая пра́ца;

тво́рческий труд тво́рчая пра́ца;

обще́ственно необходи́мый труд грама́дска неабхо́дная пра́ца;

коллекти́вный труд калекты́ўная пра́ца;

абстра́ктный труд эк. абстра́ктная пра́ца;

конкре́тный труд эк. канкрэ́тная пра́ца;

овеществлённый труд эк. арэ́чаўленая пра́ца;

вольнонаёмный труд вольнанаёмная пра́ца;

разделе́ние труда́ падзе́л пра́цы;

люди труда́ лю́дзі пра́цы;

гимн труду́ гімн пра́цы;

усло́вия труда́ умо́вы пра́цы;

2. мн. труды́ (заботы) турбо́ты, -бо́т, ед. турбо́та, -ты ж.; кло́пат, -ту м.;

по́сле дневны́х трудо́в мо́жно отдохну́ть пасля́ дзённых турбо́т мо́жна адпачы́ць;

3. (усилие) намага́нне, -ння ср.;

без труда́ без вялі́кіх намага́нняў; (легко) лёгка;

4. (услуга) разг. паслу́га, -гі ж.;

он ничего́ не взял за труды́ ён нічо́га не ўзяў за паслу́гу;

5. (произведение) пра́ца, -цы ж.;

нау́чный труд навуко́вая пра́ца;

6. / труды́ (названия научных журналов, сборников) пра́цы, род. прац;

взять на себя́ труд узяць на сябе́ абавя́зак (кло́пат), патурбава́цца, паклапаці́цца;

не дать себе́ труда́ не патурбава́цца, не паклапаці́цца, не пару́піцца, не падба́ць;

с трудо́м насі́лу, з ця́жкасцю; (едва) ле́дзьве, ледзь;

труд челове́ка ко́рмит, а лень по́ртит посл. пра́ца гаду́е, а гульта́йства марну́е; дзе шчы́рая пра́ца, там гу́ста, а дзе ляно́та — пу́ста; ад ляно́ты чака́й бядо́ты.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

у́хо в разн. знач. ву́ха, -ха ср.; мн. ву́шы, -шэ́й;

нару́жное у́хо знадво́рнае ву́ха;

сре́днее у́хо сярэ́дняе ву́ха;

воспале́ние у́ха мед. запале́нне ву́ха;

заткну́ть у́ши заткну́ць ву́шы;

отодра́ть за́ уши накруці́ць ву́шы;

медве́жье у́хо бот. дзіва́нна;

дать (съе́здить) в у́хо даць (зае́хаць) па ву́ху;

и у́хом не повести́ і ву́хам не ве́сці;

как свои́х уше́й не вида́ть як сваі́х вушэ́й не ба́чыць;

ми́мо уше́й пропусти́ть мі́ма вушэ́й прапусці́ць;

навостри́ть (насторожи́ть) у́ши натапы́рыць ву́шы;

туго́й на́ ухо тугі́ на ву́ха;

прожужжа́ть (прокрича́ть, протреща́ть, протруби́ть) у́ши пратрубі́ць ву́шы;

слу́шать во все у́ши слу́хаць на ўсе ву́шы;

в одно́ у́хо вошло́, а в друго́е вы́шло у адно́ ву́ха ўвайшло́, а ў друго́е вы́йшла;

слу́шать кра́ем у́ха слу́хаць кра́ем ву́ха;

держа́ть у́хо востро́ трыма́ць ву́ха во́стра;

одни́м у́хом слы́шать адны́м ву́хам чуць;

покрасне́ть до уше́й пачырване́ць да вушэ́й;

(говори́ть) на́ ухо (гавары́ць) на ву́ха;

дуть, петь (наду́ть, напе́ть) в у́ши пець (напе́ць) у ву́шы;

за уша́ми трещи́т за вуша́мі трашчы́ць;

не ве́рить свои́м уша́м не ве́рыць сваі́м вуша́м;

у стен у́ши есть сце́ны ву́шы ма́юць;

у́хо (у́ши) дерёт (ре́жет) ву́ха (ву́шы) дзярэ́э́жа);

у́ши вя́нут ву́шы вя́нуць;

по́ уши па ву́шы;

влюби́ться по́ уши закаха́цца па ву́шы;

слы́шать со́бственными уша́ми чуць на ўла́сныя ву́шы;

дойти́ до уше́й дайсці́ да вушэ́й;

разве́сить у́ши разве́сіць ву́шы;

медве́дь на́ ухо наступи́л мядзве́дзь на ву́ха наступі́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

идти́ несов.

1. ісці́;

2. (ехать) ісці́, е́хаць;

маши́на идёт машы́на ідзе́ (е́дзе);

3. (двигаться по воде) ісці́; плы́сці, плыць;

лёд идёт лёд ідзе́ (плыве́);

4. (сдвигаться с места) разг. ісці́, пасо́ўвацца;

сунду́к тяжёл и не идёт с ме́ста ку́фар ця́жкі і не ідзе́ з ме́сца;

5. (устремляться на приманку) бра́цца;

о́кунь хорошо́ идёт на червяка́ аку́нь до́бра бярэ́цца на чарвяка́;

6. (протекать во времени, проходить) ісці́, міна́ць;

шли дни ішлі́ (міна́лі) дні;

7. (вдвигаться внутрь, приходиться впору) ле́зці;

сапо́г не идёт на́ ногу бот не ле́зе на нагу́;

8. (тянуться — о горах, лесе и т. п.) ісці́, цягну́цца;

9. (падать, литься) ісці́;

снег идёт снег ідзе́;

вода́ идёт вада́ ідзе́;

10. (быть подходящим) разг. пасава́ць, падыхо́дзіць; (быть к лицу) быць да твару́; (иметь отношение) даты́чыцца, мець дачыне́нне;

зелёное не идёт к голубо́му зялёнае не пасу́е (не падыхо́дзіць) да блакі́тнага;

ей очень идёт кра́сный цвет ёй ве́льмі да тва́ру чырво́ны ко́лер;

э́то не идёт к де́лу гэ́та не даты́чыцца (не ма́е дачыне́ння) да спра́вы;

11. (принимать какое-л. течение) ісці́, бра́цца; (клониться) хілі́цца;

де́ло идёт к сва́дьбе спра́ва ідзе́ да вясе́лля;

пого́да шла на мете́ль бра́лася на мяце́ліцу;

идти́ на у́быль ісці́ на змяншэ́нне (на спад);

идти́ ко дну ісці́ на дно;

идти́ впрок ісці́ на кары́сць;

не идёт с ума́ не выхо́дзіць з галавы́;

не идёт на ум не ідзе́ (не ле́зе) у галаву́;

идти́ в сравне́ние ісці́ ў параўна́нне;

речь, вопро́с, дело́ идёт о… гаво́рка, пыта́нне, спра́ва ідзе́ аб (пра)…;

сон не идёт сон не ідзе́ (не бярэ́);

куда́ ни шло! ≅ дзе маё (на́ша) не прапада́ла;

идёт! до́бра!, зго́да!, няха́й так!;

де́ло идёт хорошо́ спра́ва ідзе́ до́бра;

идти́ на что ісці́ на што;

идёт, как коро́ве седло́ погов. падыхо́дзіць, як каро́ве сядло́;

всё идёт прекра́сно усё ідзе́ цудо́ўна;

голова́ идёт кру́гом галава́ кру́ціцца;

идти́ на у́дочку ісці́ на ву́дачку, паддава́цца падма́ну;

идти́ на попя́тный ісці́ (адступа́ць) наза́д.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)