і́біс, ‑а, м.

Птушка атрада галянастых з доўгімі нагамі і доўгай загнутай дзюбай, якая жыве ў цёплых краінах, звычайна недалёка ад вады. Чорны ібіс. Белы ібіс. Аўстралійскі ібіс.

[Грэч. ibis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́таптаць, ‑тапчу, ‑тапчаш, ‑тапча; зак., што.

1. Пралажыць хадзьбою; пратаптаць. Вытаптаць сцежку.

2. Топчучы, сапсаваць, знішчыць; стаптаць; здратаваць. Вытаптаць пасевы, грады. // Абмяць нагамі, абтаптаць. Вытаптаць снег вакол дрэва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утаўчы́ся, утаўчэцца; утаўкуцца; пр. утоўкся, утаўклася, ‑лося; зак.

1. Стаўчыся поўнасцю або ў дастатковай меры.

2. Разм. Утрамбавацца, ушчыльніцца. Утаўклася сцежка. // Вытаптацца, прыбіцца нагамі (пра якую‑н. расліннасць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шуршэ́ць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; незак.

Разм. Шастаць, шамацець, шоргаць. І толькі халодны пясок шуршэў пад нагамі.. [Лабановіча і Садовіча] няўцямнаю мнагазначнай гутаркай. Колас. Размякчаны адлігаю снег хліпка шуршэў пад палазамі. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́місты, ‑ая, ‑ае.

З вялікай колькасцю ям, калдобін; няроўны. Дарогі не відаць пад нагамі, але горш тое, што яна, няроўная, ямістая, у калдобінах, не дае разгону нагам. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

tróllen

1.

vi (s) дро́бненька ту́паць [хадзі́ць], перабіра́ць нага́мі

2.

(sich)

разм. выбіра́цца, ісці́ (пакрыўджаным); уцяка́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

drúnter

гл. darunter;

es geht álles ~ und drüber — усё ідзе́ дагары́ нага́мі, усё ідзе́ кулём

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Ажырга́ць ’асядлаць (каня)’ (Сцяшк. МГ), абжаргаць ’абняць нагамі’ (Карскі, Мат. Ковенск.), ажыргнуць ’пераступіць праз што-небудзь’ (КЭС, лаг.). Запазычанне з балтыйскага. Параўн. літ. žìrgas ’конь’, apžer̃gti ’растапырваць’. Гл. Урбуціс, Baltistica, V (I), 1969, 59.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

По́тарч, по́тырч ’старчаком, тарчма, тварам уніз’ (ТСБМ, Янк. БП, Шат.), ’імгненна ўпасці тварам уніз’ (Гарэц., Др.-Падб.), ’кулём, дагары нагамі’ (Сцяшк. Сл.), ’стрымгалоў’ (Байк. і Некр.). Вытв. ад *‑trk‑ > *torč‑ > *tyrč‑, гл. патарчака, потырч.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зле́зці, -зу, -зеш, -зе; злез, зле́зла; злезь; зак.

1. Сысці, спусціцца, прытрымліваючыся рукамі, нагамі.

З. з дрэва.

З. з калёс.

2. Пра пасажыра: выйсці, даехаўшы да якога-н. месца (разм.).

На наступным прыпынку злезем.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адстаць, адваліцца.

Скура злезла.

Фарба злезла.

4. Зняцца (пра адзенне, абутак; разм.).

Бот злез з нагі.

|| незак. зла́зіць, зла́жу, зла́зіш, зла́зіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)