Капы́ціцца ’быць упартым’, ’капрызнічаць, гарачыцца’ (Яўс.), ’спатыкацца (пра каня)’ (Нас., Шат.). Да капыта? Параўн. капыціцца ’спатыкацца (пра каня)’ (ТСБМ). Магчыма, таксама кантамінацыя з капырсціцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карпа́ць 1 ’калупаць, павольна рабіць што-небудзь’ (Нас., Янк. III, Мал., Гарэц., Др.-Падб.). Гл. корпаць.
Карпа́ць 2 ’укараціць што-небудзь’ (Др.-Падб.). Гл. кірпаты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кро́пка 1 ’грыбная начынка пірага (Малч.). Гл. крапаць 2 ’начыняць, фаршыраваць’.
Кро́пка 2 ’метка, след, плямка’ (ТСБМ, Нас.). Гл. крапаць 1 і крапіць ’капаць, пырскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́ча ’няма чаго’ (Бяльк.), нечё ’тс’ (Нас.), рус. пена ’тс’. З нечага ’тс’ з выпадзеннем г: нечаа > неча, параўн. ча < чаго (Карскі 2-3, 84).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Неўзаме́ткі ’непрыкметна, незаўважальна’ (Касп., Сл. ПЗБ), неўзаме́тку ’тс’ (Нас., ТС), неўзаме́тцы ’незаўважальна, непрыкметна’ (ТС). З прыназоўнікавых словазлучэнняў не ў заметкі і пад. (ускосны склон назоўніка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пабе́да ’перамога’ (Яруш.), пабе́дны ’няшчасны, пакрыўджаны’ (Нас.). Рус. побе́да, ст.-рус. побѣда, ст.-слав. побѣда, побѣдный ’пераможны’, ’няшчасны’. Да бяда, бедны (гл.) (Фасмер, 3, 293).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паві́нен ’абавязаны, вымушаны што-н. рабіць або мець якую-н. якасць’ (ТСБМ, Нас., Шат.). Запазычанне з польск. powinien, якое далей да vina (Кюнэ, Poln., 87).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасцяро́жка ’засцярога, абачлівасць’ (Нас., Бяльк.), пасце- рога ’перасцярога’ (ТС), пасцеражаваць ’пасцерагчы’ (Ян.). З польск. postroga ’лёгкая перасцярога, напамінанне’, ’апека, клопат, ахова’. Падобна чэш. postraha ’ахова’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пачці́вы, пацці́вы ’паважаны, шаноўны’, ’значны’ (ТСБМ, Гарэц., Яруш., Грыг., Нас., Касп.). З польск. poczciwy, poćciwy ’тс’. Да po‑ і čьti‑/čet‑/čit‑ (гл. чэсць, чыта́ць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярка́с ’мерка’ ў прымаўцы: чаркас, мяркас ’чырканём па мерцы’ (Нас.). Жартаўлівае (экспрэсіўнае) утварэнне ад мераць і суфікса ‑ас (аб ім гл. Сцяцко, Афікс. наз., 62).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)