АПЕРАЦЫ́ЙНАЯ СІСТЭ́МА,
комплекс праграм на ЭВМ, якія забяспечваюць усе працэсы пры выкананні любой праграмы карыстальніка. Пастаянна знаходзіцца ў памяці машыны, звязвае ўсе яе вузлы ў адзінае цэлае, забяспечвае эфектыўнае выкарыстанне выліч. сістэмы і шырокі набор паслуг. Складанасць і структура аперацыйнай сістэмы залежаць ад функцый і характарыстык працэсараў, сістэмы камандаў, спосабу размяшчэння праграм у памяці, прыстасаванняў уводу-вываду інфармацыі, метадаў доступу да выліч. сістэмы і інш. Тэарэт. аснову распрацоўкі аперацыйнай сістэмы складаюць графаў тэорыя, масавага абслугоўвання тэорыя і інш. Апаратныя сродкі і матэм. забеспячэнне ствараюцца для пэўнай аперацыйнай сістэмы, якая складаецца са стартавай праграмы (запуск ЭВМ і яе самакантроль; кантролеры знешніх прыстасаванняў), дыспетчара (устанаўлівае чарговасць выканання праграм), рэдактара (работа са структурнымі аб’ектамі), адміністратара (улік часу работы працэсара і выкарыстанне памяці) і інш.
М.П.Савік.
т. 1, с. 424
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дрэна́ж, -у́, м.
1. Асушэнне глебы пры дапамозе сістэмы траншэй ці труб, а таксама сістэма такіх траншэй, труб.
Д. балота.
2. Вывядзенне з раны гною, вадкасці з дапамогай спецыяльнай трубкі (спец.).
Д. раны.
3. мн. -ы́, -о́ў. Гумавая ці шкляная трубка з адтулінамі, якая ўводзіцца ў рану для адтоку гною, вадкасці (спец.).
Увесці д.
|| прым. дрэна́жны, -ая, -ае.
Дрэнажная канава.
Дрэнажная трубка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валю́та, -ы, ДМ -лю́це, мн. -ы, валю́т, ж.
1. Грашовая сістэма краіны, а таксама грашовыя адзінкі гэтай сістэмы.
Залатая в.
2. зб. Грошы замежных краін, якімі карыстаюцца ў міжнародных разліках.
Замежная в.
|| прым. валю́тны, -ая, -ае.
Валютныя аперацыі.
○
Валютны курс — суадносіны паміж рознымі валютамі (у 1 знач.), кошт грашовай адзінкі адной краіны, выражаны ў валюце (у 1 знач.) другой краіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нейрабіёніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.
Кірунак у біёніцы, звязаны з вывучэннем і мадэліраваннем дзейнасці цэнтральнай нервовай сістэмы чалавека і жывёлы для выкарыстання заканамернасцей іх будовы пры стварэнні новых тэхнічных прыстасаванняў, кібернетычных сістэм і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гала́ктыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. (з вялікай літары). Вялікая зорная сістэма, да якой належыць Сонца і ўся наша планетная сістэма разам з Зямлёй.
2. Усякая іншая зорная сістэма, падобная да нашай зорнай сістэмы.
[Ад грэч. galaktikos — малочны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
растр, ‑а, м.
Спец. Сістэма ліній, нанесеных у пэўным парадку на якую‑н. паверхню аптычным, графічным, механічным або іншым спосабам, а таксама прыстасаванне, якое складаецца з сістэмы адпаведна размешчаных ніцей, палос, прызмаў, лінзаў і пад.
[Ням. Raster.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пашпартыза́цыя
(ад пашпарт)
увядзенне сістэмы пашпартоў, забеспячэнне пашпартамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
алігафрэнапедаго́гіка, ‑і, ДМ ‑гіцы, ж.
Навука пра выхаванне, навучанне і шляхі карэкцыі недахопаў развіцця разумова адсталых дзяцей і дзяцей, у якіх пасля энцэфаліту, менінгіту і інш. хвароб і траўмаў мозгу парушылася дзейнасць цэнтральнай нервовай сістэмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)