адбіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да адбіцца.

2. Зал. да адбіваць.

•••

Адбівацца рукамі і нагамі — рашуча адмаўляцца ад чаго‑н., усімі сіламі супраціўляцца чаму‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шабуршэ́ць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; незак.

Разм. Шамацець, шастаць. За дзвярыма хлюпаў дождж, вольны вецер шабуршэў саламянымі стрэхамі. Лынькоў. [Міхась] ішоў па ржэўніку, і ржэўнік шабуршэў пад нагамі. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шамрэ́нне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. шамрэць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Пад нагамі ўрачыста шамрэў жвір тэрэнкура, і гэтае шамрэнне хлопцу здавалася музыкай. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпыля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго-што.

Абл. Біць чым‑н. Кандрат быў занадта абураны, каб не біцца. Ён забягаў з усіх бакоў і шпыляў нагамі [Андрушку]. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Pugnis et calceis, unguibus et rostro

Кулакамі і нагамі (літаральна: чаравікамі), кіпцюрамі і дзюбай.

Кулаками и ногами (буквально: башмаками), когтями и клювом.

бел. 3 усіх сіл. Усімі сіламі. 3 усіх жыл.

рус. Всеми силами и средствами. Чем только можно. Изо всех сил.

фр. De toutes les forces (Изо всех сил).

англ. With fists and heels (Кулаками и пятками).

нем. Mit ganzer Kraft/aus Leibeskräften (Изо всех сил).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

веласіпе́д

(фр. vélocipède, ад лац. velox, -ocis = хуткі + pes, pedis = нага)

двух- або трохколавая машына для язды, якая прыводзіцца ў рух нагамі пры дапамозе педалей.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

шкра́баць, шкрэ́баць разм.

1. krátzen vt; schláben vt, rítzen vt (драпаць); zerschrámmen vt (падлогу і г. д.);

2. (нагамі) schlúrfen vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

tuptać

незак.

1. мітусіцца, корпацца, кешкацца, поркацца;

2. таптацца; дробненька тупаць, перабіраць нагамі, дрыпаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

dreptać

незак.

1. таптацца, дробненька тупаць (ступаць, хадзіць); перабіраць нагамі;

2. перан. старацца; хадайнічаць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Тапта́ць 1 ’прымінаць нагамі, дратаваць’, ’зношваць абутак’, ’груба зневажаць, прыніжаць’, ’наспех упіхваць, складваць’ (ТСБМ, Ласт.), ’тупаць, мясіць’ (Некр. і Байк.), ’уціскаць, ушчыльняць нагамі’, ’драць абутак’ (Варл.), ’утрамбоўваць, націскаць’, ’выконваць хатнюю працу’ (Сл. ПЗБ), ’есці ўсухамятку’ (Марц.), ’есці’ (Сл. рэг. лекс.), ’выціскаць мёд з сотаў’ (ст.-дар., ЛА, 1), ’заганяць рыбу ў сетку, боўтаючы нагамі’ (полац., З нар. сл.), топта́ць ’утрамбоўваць, ушчыльняць’, экспр. ’есці’ (ТС), ст.-бел. топтати ’наступаць нагой’ (Сл. Скар.), ’нацягваць, націскаць’ (Альтбаўэр). Укр. топта́ти, рус. топта́ть, польск. deptać, чэш. deptati, славац. deptať, в.-луж. teptać, н.-луж. teptaś, славен. teptáti ’наступаць нагамі’, балг. тъптя́, тъ́пча ’тс’, ’пічкаць, есці’, ст.-слав. тъпътати ’ступаць, гнясці’. З прасл. *tъpъtati ’тс’, праз чаргаванне галосных звязана з *tupati ’тупаць’. Гукапераймальны дзеяслоў, паралельны да *topati ’топаць, тупаць’. Далей супастаўляюць са ст.-інд. tupáti, tópati, túmpati, tumpáti ’раніць’, з грэч. τΰπτω ’б’ю, сяку’, лат. staũpe ’сляды конскіх капытоў’ (Фасмер, 4, 80; Брукнер, 87; Махэк₂, 115; ЕСУМ, 5, 601).

Тапта́ць 2 ’апладняць (пра птушак)’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 1), тапта́цца ’блуднічаць, тварыць пералюбы’ (Ласт.), сюды ж топту́н ’певень’ (Мат. Маг.). Параўн. польск. дыял. deptać ’тс’, каш. deptać, dejptać ’апладняць (пра птушак)’. Эўфемізм, утвораны праз звужэнне або канкрэтызацыю значэння дзеяслова тапта́ць 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)