Hnterbein

n -(e)s, -e за́дняя нага́

sich auf die ~e stllen — уста́ць на дыбы́ы́ба]; перан. упе́рціся, занараві́цца

mit ~en schlgen* — брыка́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

ра́неный

1. сущ. ра́нены, -нага м., пара́нены, -нага м.;

проти́вник потеря́л ра́неными ты́сячу челове́к праці́ўнік стра́ціў ра́ненымі (пара́ненымі) ты́сячу чалаве́к;

2. прил. ра́нены, пара́нены;

ра́неный бое́ц бы́стро поправля́лся ра́нены (пара́нены) бае́ц ху́тка папраўля́ўся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

дзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Рабіць што-н., займацца чым-н.

Д. рашуча.

2. чым. Кіраваць, валодаць чым-н.

Спартсмен удала дзейнічаў ракеткай.

Пасля ранення нага не дзейнічае.

3. на каго-што і без дап. Рабіць уплыў, уздзеянне, выклікаць якую-н. рэакцыю ў адказ.

Лякарства на яго станоўча дзейнічае.

Сонца згубна дзейнічае на жэньшэнь.

4. Быць спраўным (пра апараты, механізмы).

Механізм дзейнічае безадказна.

5. Мець сілу, абавязваць рабіць пэўным чынам.

Тут дзейнічаў даўні звычай.

Дзейнічаць на нервы каму (разм.) — раздражняць каго-н.

|| зак. падзе́йнічаць, -аю, -аеш, -ае (да 3 і 5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

pedał, ~u

м.

1. педаль;

pedał gazu — педаль газу; акселератар;

2. перан. жарт. нага;

3. груб. підар, гомасексуаліст; гамасек

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

атыцю́д

(фр. attitide = пастава)

адна з асноўных пастаў у класічным танцы, пры якой раўнавага захоўваецца на адной назе, а другая нага ўзнята і адведзена назад у сагнутым становішчы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дыпо́дыя

(гр. dipodia = двухногасць, ад di(s) = двойчы + pus, podos = нага)

спалучэнне дзвюх стоп у ямбе або харэі, пры якім адна з іх мае больш моцны рытмічны націск.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Ку́льша1 ’тоўстая нага, бядро’ (Шат., Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Касп.). Укр. кульша, рус. кульша ’тс’, польск. kulsza ’тс’. Запазычана з балтыйскіх дыялектаў, параўн. літ. kùišė ’бядро’ (Урбуціс, Baltistica, 5 (1), 62–63; Лаўчутэ, Балтизмы, 16).

Ку́льша2 ’малая ўкладка снапоў’ (ДАБМ). Параўн. кульша1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нажні́цы1 ’ножны, нажнічкі’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), нажэ́нкі, нажэ́нькі ’тс’ (Сцяшк. Сл.; Жд. 1), нажы́чкі ’тс’ (Нас.), нажэ́нцы ’тс’ (Бяльк.). Гл. ножны, ножніцы.

Нажні́цы2 ’панажы ў кроснах’ (воран., Сцяшк. Сл.). Да нага́, нажны́ ’які прыводзіцца ў рух пры дапамозе ног’, параўн. нажна́я сту́па і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Крок1 ’адзін рух нагой пры хадзьбе’ (ТСБМ, Нас., Янк. Мат., Гарэц., Бяльк., ТС). Укр. крок ’тс’. Ст.-бел. крокъ ’тс’ (з 1546 г.) запазычанне з польск. krok (Булыка, Запазыч., 177). Аднак польск. krok не ўзыходзіць непасрэдна да прасл. korkъ, бо іншыя славянскія формы са значэннем ’крок’ не даюць падстаў для такой рэканструкцыі: параўн. чэш. krok, славац. krok, серб.-харв. кро̑к (прасл. *krokъ). Рэгулярныя рэфлексацыі прасл. korkъ маюць іншыя, хоць і блізкія значэнні: серб.-харв. кра̑к ’голень, нага’, славен. krȃkнага’, балг. крак ’тс’ (параўн. Слаўскі, 3, 121; Кюнэ, Poln., 69).

Крок2 ’шырынка, месца паміж калашын штаноў’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. крок1.

Крок3 ’адкормлены кабан’ (Жд. 2). Да запазычанага з рускай мовы вокарак ’кумпяк’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

беспарти́йный

1. беспарты́йны;

2. сущ. беспарты́йны, -нага м.;

блок коммуни́стов и беспарти́йных блок камуні́стаў і беспарты́йных.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)