цяжа́р, -ру м.

1. в разн. знач. тя́жесть ж.;

ц. но́шы — тя́жесть но́ши;

падня́ць ц. — подня́ть тя́жесть;

ц. ка́ры — тя́жесть наказа́ния;

ц. у галаве́ — тя́жесть в голове́;

2. перен. бре́мя ср.;

непасі́льны ц. — непоси́льное бре́мя;

○ цэнтр ~ру — центр тя́жести;

◊ скі́нуць ц. — сбро́сить бре́мя;

быць ~рам — (для каго) быть в тя́жесть (кому)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

postąpić

зак.

1. рушыць, пайсці (наперад); ступіць;

postąpić kilka kroków naprzód — ступіць (зрабіць) некалькі крокаў наперад;

2. зрабіць;

postąpić dobrze — добра зрабіць;

3. разм. падняць, павысіць;

postąpić ceny — павысіць цэны

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

щит в разн. знач. шчыт, род. шчыта́ м.; ист. та́рча, -чы ж.;

во́ин со щито́м во́ін са шчыто́м (з та́рчай);

щит для снегозадержа́ния шчыт для снегазатрыма́ння;

распредели́тельный щит размеркава́льны шчыт;

◊

подня́ть на щит падня́ць на шчыт;

(верну́ться) со щито́м или на щите́ (вярну́цца) са шчыто́м ці на шчыце́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раздзьму́ць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; зак., што.

1. Дзьмучы, дзьмухнуўшы, развеяць, рассеяць што‑н. лёгкае. Раздзьмуць попел. // Разм. Разнесці, разагнаць у бакі (пра вецер). Плывуць аблокаў круглых крыгі па небе, нібы па вадзе, а ён [вецер] раздзьмуў і п’е адлігу — цячэ блакіт па барадзе. Летка.

2. Прытокам паветра ўзмацніць гарэнне; распаліць. [Ева] паклала на патэльню здору, Раздзьмула жар — пячы бліны. Гаўрусёў. / у перан. ужыв. Газеткі казённага кірунку, знаходзячыся на ўтрыманні казны, стараліся раздзьмуць патрыятызм і пасеяць нянавісць да японцаў. Колас.

3. Напоўніць паветрам; надзьмуць. Конь выцягнуўся на дарогу ды стаў раптам. Натапырыў вушы, раздзьмуў ноздры. Чорны. Кузня ў вёсцы маленькая, нават меха няма, каб раздзьмуць вуголле. Навуменка.

•••

Раздзьмуць кадзіла — падняць шум вакол якой‑н. справы, учынка і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смець, смею, смееш, смее; незак., з інф.

1. Мець смеласць для чаго‑н., адважвацца на што‑н. Стаіць ён [вязень] супраць кабінета. Падняць не смее галавы І чуе — кліча вартавы: — Да пана следчага з павета! Колас. Надыдзе час чароўны, як заранка, Якога ты не смееш нават сніць: Ад звону кос прабудзішся на ранку, І ў працы ціха панясуцца дні. Тарас. Сегенецкі ў старыя часы не смеў дамагацца дружбы з «панам Зямковічам». Чорны.

2. Мець права на што‑н. На пярэдніх лаўках [у касцёле], бліжэй к ксяндзу, сядзелі паны. З простых людзей туды не смеў ніхто заходзіць. Чорны.

•••

Не смей(це)! — ужываецца як форма строгай забароны што‑н. рабіць. — Што вы робіце? — з гневам прамовіла .. [Ядвіся]. — Не смейце дакранацца да мяне!.. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wnosić

незак.

1. уносіць;

wnosić opłatę — уносіць аплату;

2. заключаць; рабіць выснову;

wnosić na podstawie uwag — рабіць выснову на падставе заўваг; wnosić czyje

zdrowie — падняць т за чыё здароўе;

гл. wnieść

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

podnieść

зак.

1. паднесці, падняць; ускінуць;

podnieść zagadnienie — узняць праблему (пытанне);

2. павысіць; павялічыць;

podnieść głos — павысіць голас;

podnieść cenę — павысіць цану;

3. мат. узвесці;

podnieść do potęgi — узвесці ў ступень

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

тя́жесть ж., в разн. знач. цяжа́р, -ру м.; (трудность — ещё) ця́жкасць, -ці ж.;

центр тя́жести физ., перен. цэнтр цяжа́ру;

си́ла тя́жести физ. сі́ла цяжа́ру;

тя́жесть но́ши цяжа́р но́шы;

тя́жесть невелика́ няця́жка, цяжа́р невялі́кі;

подня́ть тя́жесть падня́ць цяжа́р;

тя́жесть наказа́ния цяжа́р ка́ры;

тя́жесть в голове́ цяжа́р у галаве́;

ложи́ться тя́жестью кла́сціся цяжа́рам;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шчыт, род. шчыта́ м.

1. в разн. знач. щит;

во́ін са ~то́м — во́ин со щито́м;

ш. для снегазатрыма́ння — щит для снегозадержа́ния;

ш. плаці́ны — щит плоти́ны;

размеркава́льны ш. — распредели́тельный щит;

стральба́ па ~та́х — стрельба́ по щита́м;

2. архит. щипе́ц;

◊ падня́ць на ш. — подня́ть на щит;

са ~то́м ці на шчыце́ — со щито́м или на щите́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

натапы́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Падняцца тарчма, наставіцца (пра поўсць, шчацінне, пер’е і пад.). Аўчарка загыр[к]ала, поўсць на хібе натапырылася, заварушылася. Шахавец. Агнёў маўчаў.. Густыя бровы яшчэ больш натапырыліся, вусны моцна сціснуліся, а вочы патухлі. Асіпенка. // Падняць тарчма на сабе поўсць, пер’е і пад., рыхтуючыся да абароны ці нападу. Дзеці кінуліся за ім, паспрабавалі маніць яго.. [з-пад століка], але кацянё натапырылася, зафыркала і выйсці не жадала. Васілевіч.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разм. Уздуцца, прыўзняцца. Плашч натапырыўся. □ На грудзях прасціна натапырылася — там былі.. рукі [мужа]. Васілёнак.

3. перан. Надзьмуцца, прыняць ваяўнічы выгляд; ускіпець, раззлавацца. [Ходас:] — Ты працаваць сюды прыйшоў ці забаўляцца? — А што? — адразу натапырыўся Славік. Шамякін. Старога як апяклі яго словы. Ён натапырыўся, пеўнем падскочыў да танкіста. Беразняк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)