ГУЛЯ́ЎНІК
(Sisymbrium),
род кветкавых раслін сям. капуставых. Каля 90 відаў. Пашыраны ва ўмераным поясе Паўн. паўшар’я, а таксама ў Паўд. Амерыцы (Анды) і Паўд. Афрыцы. На Беларусі ў якасці занесеных і пустазелля трапляюцца 7 відаў: гуляўнік амаль кап’ялісты (S. subhastatum), волжскі (S. wolgense), высокі (S. altissimum), зменлівы (S. polymorphum), Лёзеля (S. loeselii), лекавы (S. officinale) і ўсходні (S. orientale). Растуць на сметніках, каля дарог, на палях і агародах.
Адна-, двух- і шматгадовыя травяністыя расліны выш. да 1 м, з галінастым сцяблом, голыя або апушаныя. Лісце простае, надрэзанае або перыстараздзельнае, зрэдку цэласнае. Кветкі дробныя, жоўтыя (рознага адцення), рэдка — белыя, сабраныя ў вузкія коласападобныя суквецці. Плод — стручок. Пустазелле; некат. віды — кармавыя, лек., харч. (салатныя), меданосныя, тэхн. (фарбавальныя, алейныя) і ядавітыя расліны.
Г.У.Вынаеў.
т. 5, с. 529
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пратарго́л
[ад прат(эіны) + лац. arg(entum) = срэбра + -ол]
лекавы прэпарат у выглядзе вадкасці або мазі, які ўжываецца пры хваробах вачэй, скуры і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
хіназо́л
(ад хінін + -ол)
арганічнае гэтэрацыклічнае злучэнне, цвёрды крышталічны прадукт, лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца як антысептычны сродак для дэзінфекцыі рук, прамывання ран і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эле́ніум
(лац. elenium, ад гр. elenion = чысцец)
лекавы прэпарат, які ўжываюць пры неўрозах, псіхічных хваробах, пашкоджаннях галаўнога і спіннога мозгу і ў хірургічнай практыцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
вікасо́л
[ад ві(тамін) K + лац. sol(utio) = раствор]
водарастваральны аналаг вітаміну К, лекавы сродак для спынення крывацёку, лячэння жаўтухі, гемарою, прамянёвай хваробы і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стымуля́тар
(ад лац. stimulare = заахвочваць)
1) рэчыва, якое стымулюе развіццё раслін і жывёл;
2) лекавы прэпарат для павышэння разумовай і фізічнай працаздольнасці, для паляпшэння самаадчування.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
саста́ў, -та́ву м., в разн. знач. соста́в; (спец. — ещё) содержа́ние ср.;
с. вады́ — соста́в воды́;
ле́кавы с. — лека́рственный соста́в;
с. кама́нды — соста́в кома́нды;
с. капіта́лу — соста́в капита́ла;
чыгу́начны с. — железнодоро́жный соста́в;
с. спла́ву — соста́в (содержа́ние) спла́ва;
с. злачы́нства — соста́в преступле́ния;
асабо́вы с. — ли́чный соста́в;
рухо́мы с. — подвижно́й соста́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Прэ́сленка, прэслёнка, прэслён ’каменьчык з дзірачкай з гліністага сланца (выкарыстоўваўся як лекавы сродак, талісман або прадмет для чаравання)’ (ТС). Рус. паўн. креслень ’металічнае колца, глінянае або выразанае з чарапка, якое надзявала на верацяно для ўзмацнення яго вярчэння’, польск. pręślin, prześlik, в.⇉-луж. prasleń, чэш. preslen, славац. pras leń, дыял. prašilk, praceť, prašei, prac lik, серб.-харв. pršljen, славен. preslen, балг. прегилен ’тс’. Прасл. *pręs!enъ (гл. праслён), дэрыват ад *prę(d)slo, г.⇉зн. ’кружок вакол верацяна (для прадзення)’. Гл. Машынскі, Kultura, 1, 306; Трубачоў, Ремесл. терм., 94–95; Махэк₂, 491; БЕР, 5, 687–688. Параўн. таксама археалагічныя тэрміны ли/α, прасёлка, прасельца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БЕЛАКАПЫ́ТНІК
(Petasites),
род кветкавых раслін сям. астравых. Каля 20 відаў. Пашыраны ва ўмераных і халодных паясах Еўропы, Азіі, Паўн. Амерыкі. На Беларусі на пясчаных берагах рэк, заліўных лугах трапляецца белакапытнік несапраўдны (Petasites spurius), па берагах азёраў, каля крыніц у вільготных лясах і на схілах — белакапытнік гібрыдны, або лекавы (Petasites hybridus), які занесены ў Чырв. кнігу.
Шматгадовыя звычайна двухдомныя травяністыя расліны з галінастым паўзучым карэнішчам. Кветаноснае сцябло (паяўляецца ранняй вясною да ўтварэння лісця) прамое, касмата-апушанае. Прыкаранёвае лісце да 1,5 м у дыяметры, трохвугольна- або круглавата-сэрцападобнае, з лопасцямі, на чаранках, сцябловае — рэдукаванае, сядзячае, лускападобнае. Кветкі брудна-пурпуровыя, чырвоныя, фіялетавыя, жаўтаватыя або белыя, у разнаполых кошыках, сабраных у гронкі, коласападобныя суквецці, мяцёлкі або шчыткі. Плод — сямянка з чубком. Лек., меданосныя, вострапрыпраўныя, харч., кармавыя, дэкар. і інсектыцыдныя расліны.
т. 2, с. 386
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
апіла́к
(ад лац. apis = пчала + lac = малако)
біягенны лекавы прэпарат, які ўяўляе сабой высушанае матачнае малако пчол; выкарыстоўваецца пры гіпатрафіі і адсутнасці апетыту ў маленькіх дзяцей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)