дэнуда́цыя
(лац. denudatio = агаленне)
сукупнасць працэсаў разбурэння горных парод вадой, ветрам, леднікамі і перанос прадуктаў разбурэння на больш нізкія ўчасткі зямной паверхні.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ізаста́зія ізастазі́я
(ад іза- + -стазія)
стан раўнавагі зямной кары, пры якім яна нібы плавае на больш шчыльнай падкорнай масе па законах Архімеда.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
крыялітазо́на
(ад крыяліт + зона)
частка крыясферы ў межах верхняга пласта зямной кары, якая характарызуецца наяўнасцю адмоўных тэмператур і магчымасцю існавання падземных ільдоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
макрарэлье́ф
(ад макра- + рэльеф)
буйныя формы рэльефу зямной паверхні са значнымі ваганнямі вышынь (горы, пласкагор’і, раўніны і інш.); параўн. мегарэльеф, мезарэльеф, мікрарэльеф.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
протагеасінкліна́ль
(ад прота- + геасінкліналь)
старажытны (да 3 млрд. гадоў назад) геасінклінальны прагін значнай плошчы, які ўзнік на яшчэ не стабілізаванай зямной кары.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АНТАРКТЫ́ЧНАЯ ПЛАТФО́РМА,
старажытная дакембрыйская тэктанічна стабільная структура зямной кары, якая займае ўсх. частку Антарктыды. Адносіцца да платформаў Гандванскай групы. На З абмежавана байкалідамі Трансантарктычных гор. Пл. каля 8 млн. км2. Магутнасць зямной кары каля 40 км. Крышталічны фундамент мае архейскі ўзрост і складзены з парод гранулітавай і амфібалітавай фацый метамарфізму (эндэрбіты, чарнакіты, гнейсы, крышт. сланцы), якія прарваны інтрузіямі магматычных парод. Пароды фундамента выходзяць на падледавіковую паверхню ўздоўж узбярэжжа, адкуль паступова апускаюцца ў бок Трансантарктычных гор. Платформавы чахол пашыраны ў зах. частцы (магутнасць 3000—4000 м). Пераважаюць рыфейска-ніжнепалеазойскія вулканагенна-асадкавыя пароды (магутнасць да 2000 м), якія ўтвараюць дэпрэсіі на З і аўлакагены на У. Верхнепалеазойскія пароды на антарктычнай платформе развіты спарадычна (кангламераты, пясчанікі, каменныя вугалі пермскага ўзросту, агульнай магутнасцю да 1300 м). Верхнюю частку чахла складаюць сярэдняюрскія базальты, магутнасць якіх дасягае 1500 м.
М.А.Нагорны.
т. 1, с. 384
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
арэа́л
(ням. Areal, ад лац. area = месца, прастора)
тэрыторыя распаўсюджання на зямной паверхні якой-н. з’явы, віду жывёл, раслін, карысных выкапняў, моў і г. д. (напр. а. еўрапеоіднай расы, лінгвістычны а.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
інтру́зія
(п.-лац. intrusio = упіхванне)
1) працэс нагнятання магмы ў тоўшчу зямной кары;
2) геалагічнае цела (бакаліт, лакаліт і інш.), складзенае з інтрузіваў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
крыптадэпрэ́сія
(ад крыпта- + дэпрэсія2)
затопленая вадой упадзіна на зямной паверхні, дно якой ніжэй, а водная паверхня вышэй узроўню мора (напр. возера Байкал).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мікрарэлье́ф
(ад мікра- + рэльеф)
дробныя формы рэльефу зямной паверхні з ваганнямі вышынь у некалькі метраў (пагоркі, купіны і інш.); параўн. макрарэльеф, мегарэльеф, мезарэльеф.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)