ардына́р

(лац. ordinarius = звычайны)

сярэдні за многа гадоў узровень вады ў рэках, затоках і асобных пунктах марскога ўзбярэжжа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

монакульту́ра

(ад мона- + культура)

вырошчванне на працягу многіх гадоў адной і той жа сельскагаспадарчай культуры на адным полі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

адцяга́ць сов., разг.

1. (долго проносить одежду, обувь) оттаска́ть;

пяць гадо́ў ~га́ў бо́ты — пять лет оттаска́л сапоги́;

2. (кончить волочить) отволочи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГЕАХІМІ́ЧНЫ ЦЫКЛ,

шэраг паслядоўных геахімічных працэсаў, у якіх хім. элементы мігрыруюць, удзельнічаюць у розных фіз.-хім. працэсах з утварэннем мінералаў і вяртаюцца ў зыходнае становішча ў выніку кругавароту. Геахімічны цыкл абгрунтаваў У.І.Вярнадскі (1922). Вылучаюць геахімічныя цыклы: малы, калі хім. элементы пераўтвараюцца ў паслядоўных працэсах выветрывання — зносу — асадкаўтварэння — выветрывання, і вялікі, калі яны праходзяць праз выветрыванне — асадкаўтварэнне — метамарфізм — магматызм — выветрыванне. Кожны хім. элемент мае свой геахімічны цыкл. Напр., сярэдні час, калі вуглярод знаходзіцца ў жывым рэчыве, — 7—8 гадоў, свабодны кісларод у атмасферы — 3800 гадоў, вуглякіслы газ у атмасферы — 6 гадоў, у акіяне — каля 330 гадоў, у асадкавых горных пародах — каля 400 млн. гадоў. Вучэнне аб геахімічным цыкле дазваляе звязваць геахім. працэсы, вывучаць міграцыю і размеркаванне хім. элементаў у зямной кары і інш.

т. 5, с. 125

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

турэ́мны Gefängnis-, Kérker-;

турэ́мнае зняво́ленне Gefängnishaft f -, Fréiheitsstrafe f -; Fréiheits¦entzug m -(e)s (пазбаўленне волі);

пяць гадо́ў турэ́мнага зняво́лення fünf Jáhre Gefängnis

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

прапрацава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; зак.

1. Правесці які-н. час, працуючы дзе-н.

П. пяць гадоў.

2. што. Вывучыць, азнаёміцца з чым-н., падвергнуць разгляду (разм.).

П. класічныя творы.

|| незак. прапрацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прапрацо́ўванне, -я, н. (да 2 знач.) і прапрацо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нестары́, ‑ая, ‑ое.

Сярэдніх гадоў, параўнальна малады. Старастам Кірэйка стаў не таму, што хацеў, проста ён быў на гэты час адзіны нестары мужчына ў вёсцы. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўстаго́ддзя, н.

Палавіна стагоддзя, пяцьдзесят гадоў. [Арэшкін:] — Тут у нас ёсць нехта Шаблюк, старэйшы настаўнік... Безумоўна, заслужаны чалавек... Нешта каля паўстагоддзя працаваў на ніве народнай асветы. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

белетры́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Аўтар апавядальных мастацкіх твораў. У беларускай савецкай прозе ў пачатку трыццатых гадоў.. з’яўляюцца першыя творы маладога пісьменніка-белетрыста Э. Самуйлёнка. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

злічэ́нне, ‑я, н.

1. Улік, падлік. Злічэнне гадоў. □ Выпала часіна Падв[е]сці злічэнне Крыўды векавечнай, Вечнага цярпення. Купала.

2. Спосаб выражэння і абазначэння лікаў. Дзесятковая сістэма злічэння.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)