ДЖОЎЛЬ (Joule) Джэймс Прэскат

(24.12.1818, г. Солфард, Вялікабрытанія — 11.10.1889),

англійскі фізік, адзін з першаадкрывальнікаў закону захавання энергіі. Чл. Лонданскага каралеўскага т-ва (1850). Навук. працы па эл.-магнетызме, цеплавых з’явах і кінетычнай тэорыі газаў. Адкрыў з’яву магн. насычэння (1840); устанавіў залежнасць колькасці цеплыні, што выдзяляецца ў правадніку пры працяканні праз яго эл. току, ад сілы току і супраціўлення правадніка (1841; гл. Джоўля—Ленца закон). Вызначыў мех. эквівалент цеплыні і даў тым самым эксперыментальны доказ захавання энергіі (1843). Разам з У.Томсанам адкрыў з’яву змянення т-ры газаў пры іх працяканні праз сітаватую перагародку (1853—54; гл. Джоўля—Томсана эфект). Яго імем названа адзінка энергіі і работы — джоўль.

Літ.:

Голин Г.М., Филонович С.Р. Классики физической науки (с древнейших времен до начала XX в.). М., 1989.

Дж.Джоўль.

т. 6, с. 92

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ператвара́льнік, ‑а, м.

1. Прылада, устаноўка для ператварэння аднаго віду электрычнай энергіі ў другі або сонечнай энергіі ў электрычную. Ператваральнік току. Крэмніевы ператваральнік сонечнай энергіі.

2. Той, хто ператварае што‑н., пераўтваральнік. Наказ жыцця як дзеяння, а чалавека як ператваральніка жыцця, актыўнасць якога накіравана на перабудову свету, на перабудову самога чалавека, ляжыць у аснове метаду сацыялістычнага рэалізму. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́мпульс, ‑у, м.

1. Унутраны штуршок да якога‑н. дзеяння; пабуджэнне, пабуджальная прычына. Ахтан асцярожна заўважыў: — У навуковай рабоце часамі важна бывае даць імпульс, калі хочаце, падаць прыклад... Алешка.

2. Колькасць руху, роўная здабытку масы цела на яго скорасць.

•••

Нервовы імпульс — хваля ўзбуджэнняў, якая распаўсюджваецца па нервовай сістэме.

Электрычны імпульс — імгненны адзінкавы скачок току або напружання ў электрычным ланцугу.

[Лац. impulsus — удар, штуршок.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вольт-ампе́р

(ад вольт​1 + ампер)

адзінка напружання пераменнага току, роўная здабытку 1 вольта на 1 ампер.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гальвано́метр

(ад гальвана + -метр)

высокаадчувальны прыбор для вымярэння слабага электрычнага току і напружання або малой колькасці электрычнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

імпульса́тар

(ад лац. impulsus = удар, штуршок)

генератар імпульсаў пастаяннага току, пры дапамозе якога стымулююцца скарачэнні сардэчнай мышцы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

індукта́нс

(фр. inductance)

супраціўленне пераменнага току ў электрычным ланцугу, які складаецца са шпулькі самаіндукцыі; састаўная частка імпедансу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

іонатэрапі́я

(ад іон + тэрапія)

лячэнне ўвядзеннем у арганізм іонаў пры аэраіонатэрапіі або пры дапамозе гальванічнага току (іонтафарэз).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

кілаво́льт-ампе́р

(ад кілаволып + ампер)

адзінка вымярэння сілы электрычнага току (здабытку з ліку кілавольт на лік ампераў).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

палярагра́ма

(ад лац. polaris = палярны + -грама)

крывая залежнасці сілы току ад напружання, якую атрымліваюць пры дапамозе палярографа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)