абцягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнуты; зак., што.
1. Туга нацягнуўшы, абшыць, абабіць тканінай і пад.
А. канапу.
2. Прывесці ў парадак на сабе адзенне, паправіць, пацягнуўшы ўніз.
3. Адцягнуць, апусціць.
Груз абцягнуў вяроўку.
4. Абгарадзіць.
А. дротам участак пашы.
|| незак. абця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абця́гванне, -я, н. і абця́жка, -і, ДМ -жцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абвясці́ць, -вяшчу́, -ве́сціш, -ве́сціць; -ве́шчаны; зак., што.
1. Давесці да ўсеагульнага ведама.
А. парадак галасавання.
2. Афіцыйным актам устанавіць што-н., заявіць аб пачатку якога-н. дзеяння, становішча.
А. перамір’е.
3. Афіцыйна прызнаць каго-н. кім-, чым-н.
А. імператарам.
4. Урачыста аб’явіць, абнародаваць.
А. незалежнасць краіны.
|| незак. абвяшча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. абвяшчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упара́дкавацца, -куюся, -куешся, -куецца; -куйся; зак.
1. Навесці ў сябе парадак, справіцца з чым-н.
У. ў хаце.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пайсці налад, наладзіцца.
Жыццё горада паступова ўпарадкавалася.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць добраўпарадкаваным.
Горад упарадкаваўся.
|| незак. упарадко́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца; наз. упарадко́ўванне, -я, н.
|| наз. упара́дкаванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дбаць, дба́ю, дба́еш, дба́е; незак., пра каго-што, аб кім-чым і без дап.
Праяўляць клопаты аб кім-, чым-н., турбавацца пра каго-, што-н.
Аб ім дбалі чужыя людзі.
Д. пра парадак у гаспадарцы.
Хто дбае, той і мае (з нар.).
◊
І не дбае — не звяртае ўвагі.
|| зак. падба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. дба́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
upset2 [ʌpˈset] v. (upset)
1. пераку́льваць; пераку́львацца
2. разла́джваць (планы); паруша́ць (парадак)
3. засмуча́ць, псава́ць настро́й;
Don’t upset yourself. Не хвалюйся.
♦
upset the apple cart разла́джваць план
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ста́тутны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да статута. Пры камісару Шашура заўсёды стараўся трымацца статутных правіл. Мележ. — Вы ўжо не першы раз парушаеце строгі статутны парадак, — пачаў камандзір, калі Зуб зайшоў у канцылярыю. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сто́ўпішча, ‑а, м.
Разм. Вялікае зборышча людзей; натоўп. І хаця ўсе захоўвалі парадак і не чуваць было ні рэзкіх выклікаў, ні гучных галасоў, усё ж адчувалася пэўная напружанасць ва ўсім гэтым стоўпішчы народу. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГРЫФ (франц. griffe 1) штэмпель з узорам подпісу ці якім-н. інш. рукапісным тэкстам.
2) Надпіс на дакуменце ці выданні, які вызначае парадак карыстання ім (напр., грыф «На правах рукапісу»).
т. 5, с. 485
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
со́цкі, ‑ага, м.
У дарэвалюцыйнай Расіі — выбарная асоба з сялян, якая дапамагала паліцыі падтрымліваць парадак у вёсках. Ураднік апусціў вочы і зірнуў на стражніка, стражнік — на соцкага. Соцкі стаяў бокам і смяяўся ў рукаў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чысцёха, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑цёсе, Т ‑ай (‑аю), ж.
Разм. Вельмі ахайны, акуратны чалавек, які вызначаецца празмерным імкненнем да чыстаты і парадку. Гаспадыня мая любіць парадак, вялікая чысцёха. Далідовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)