БЮРО́ НАДВО́Р’Я,
бюро прагнозаў, у складзе гідраметэаралагічнай службы Беларусі. Забяспечвае насельніцтва і розныя галіны гаспадаркі прагнозамі надвор’я, гідралагічнымі прагнозамі аб чаканым рэжыме рэк, азёр і вадасховішчаў, інфармацыяй аб сучасных і мінулых гідраметэаралагічных умовах, а таксама спец. і штармавымі папярэджаннямі аб надыходзе небяспечных з’яў: навальніц, замаразкаў, галалёду, бур, мяцеліц і інш.
т. 3, с. 390
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
псіхо́з, ‑у, м.
Хваравіты стан, звязаны з пашкоджаннем галаўнога мозга. // Разм. Ненармальнасць, дзівацтва ў псіхіцы таго або іншага чалавека. Гэтыя .. [Тамарыны] заляцанні, званкі на дом, запрашэнні давялі Галіну да хваробы, бо рэўнасць яе набыла паталагічны характар, стала псіхозам. Шамякін. // Моцнае псіхічнае ўздзеянне якіх‑н. з’яў, падзей і пад., якія выклікаюць страх, нервуюць. Ваенны псіхоз.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узаемадачыне́нне, ‑я, н.
Сувязі, адносіны, якія складваюцца ў выніку ўзаемадзеяння тых ці іншых сіл, з’яў. Колас ставіць тыпова сялянскую псіхалогію ва ўзаемадачыненні з найвялікшымі сацыяльнымі зрухамі часу — Кастрычніцкай рэвалюцыяй, грамадзянскай вайной, сацыялістычным пераўтварэннем вёскі. Навуменка. // Узаемныя адносіны паміж кім‑, чым‑н. Эпізод жа, пра які гаварылася вышэй, выцірае з рамак узаемадачыненняў герояў. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прагназі́раваць
(ням. prognosieren, ад гр. prognosis = прадбачанне)
састаўляць прагноз будучага стану розных з’яў (прыродных, грамадскіх і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
то, злуч.
1. Ужыв. ў пачатку галоўнага сказа, каб падкрэсліць яго сувязь з папярэднім даданым умоўным сказам.
Калі не будзе дажджу, то пойдзем па грыбы.
2. пералічальна-размеркавальны. Ужыв. для сувязі членаў сказа і сказаў пры пералічэнні падзей, з’яў, прадметаў з пераменным чаргаваннем.
То тут, то там чуліся галасы.
Шум то сціхаў, то ўзмацняўся.
3. перамяшчальна-размеркавальны (з адмоўем або з часціцай «ці»). Ужыв. для выражэння няпэўнасці, сумнення або меркавання, развагі (разм.).
Не то лодка, не то човен.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дэтэрміні́зм
(ад лац. determinare = вызначаць)
філасофская канцэпцыя, якая прызнае аб’ектыўную заканамернасць і прычынную залежнасць усіх з’яў прыроды і грамадства (проціл. індэтэрмінізм).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ко́мплекс
(лац. complexus = сувязь, ахоп)
сукупнасць паняццяў, з’яў, прадметаў, дзеянняў, якая ўспрымаецца як адно цэлае (напр. архітэктурны к., к. гімнастычных практыкаванняў).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нейра-
(ад гр. neuron = нерв)
першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на сувязь якіх-н. прадметаў, з’яў з нервовай сістэмай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
правідэнцыялі́зм
(ад лац. providentia = прадбачанне)
рэлігійна-ідэалістычны погляд, які тлумачыць ход гістарычных з’яў не іх унутранай заканамернасцю, а вышэйшай (боскай) воляй.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сацыялагі́зм
(ад лац. societas = грамадства + -лагізм)
спрошчанае разуменне грамадска-гістарычнай абумоўленасці фактаў і з’яў, якое ігнаруе спецыфіку розных форм грамадскага быцця.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)