1. Тое, што і сукенка. Як толькі падняліся ў паветра, танклявая сцюардэса ў чорным плацці з белым каўнерыкам абвясціла, што ляцець мы будзем высока.Скрыган.Вышэй сярэдняга росту, статная, яна была ў просценькім, але з добрым густам пашытым плацці.Васілевіч.
2.зб.Разм. Бялізна. [Бацька] пайшоў у званары за паўтраця рубля на месяц, званіў і вартаваў царкву.. Маці плацце людзям мыла і гароднае насенне прадавала.Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
высо́кія цэ́ны sehr hóhe Préise; gepféfferte Préise (разм);
ён высо́кага ро́сту er ist groß [hoch gewáchsen];
◊ Высо́кія Дагаво́рныя Бакі́дып die Hóhen Vertrágschließenden Séiten;
высо́ка ацэ́ньваць hoch schätzen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
тэмпм Témpo n -s музpl -pi і -s, спартpl -s;
тэмп ро́сту Wáchstumstempo n, Zúwachstempo;
тэмп мо́вы Spréchtempo n;
у паско́раным тэмпе in beschléunigtem Témpo;
у паво́льным тэмпе in lángsamem Témpo;
шалёны тэмп rásendes Témpo, Áffenzahn (разм)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АПТЭРЫЁЗ
(ад а... + грэч. pteron пяро + ...оз),
хвароба птушак, якая характарызуецца затрымкай або поўным прыпыненнем росту пер’я. Часцей сустракаецца ў маладняку вадаплаўнай птушкі пры антысанітарным утрыманні, адсутнасці водных выгулаў, недахопе ў рацыёне амінакіслот (цысціну, лізіну, метыяніну). Пры аптэрыёзе прыпыняецца функцыя хвастцовай залозы, намакае покрыўнае пер’е, зніжаецца імунна-біял. рэактыўнасць арганізма, у выніку ўзнікаюць дэрматозы скуры і прастудныя захворванні.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АКСЕЛЕРА́ТАР у эканоміцы, эканамічны паказчык, які характарызуе сувязь паміж аб’ёмам капіталаўкладанняў і велічынёй спажывецкіх выдаткаў у эканоміцы. Істотны рост спажывецкіх выдаткаў стымулюе інвестыцыйную актыўнасць і наадварот. Акселератар разам з мультыплікатарам выкарыстоўваецца для выяўлення сутнасці і фактараў макраэканам. нестабільнасці пры дзярж. рэгуляванні рыначнай эканомікі. Прынцып акселератара прапанаваны ў 1913 А.Афтальёнам і ўключаны ў неакейнсіянскія мадэлі эканам.росту.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІЯПА́ЛІВА,
біялагічнае паліва, 1) біямаса, здольная пры згаранні даваць энергію (драўніна, торф, водарасці і інш.).
2) Арганічныя адкіды (гной, смецце, памёт, драўнянае пілавінне і інш.), якія выдзяляюць у працэсе распаду цяпло. Біяпаліва шырока выкарыстоўваюць для абагравання цяпліц, парнікоў і ахаванага грунту. Пры распаданні біяпаліва вылучаюцца вуглякіслы газ, аміяк і вада, якія спрыяюць росту і развіццю раслін.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГІГРАТО́ПЫ
(ад гігра... + грэч. topos месца),
месцы росту (экатопы), якія адрозніваюцца ўмовамі ўвільгатнення субстрату. Вылучаюць 6 асн. ступеней (груп) вільготнасці: 0 — вельмі сухія, 1 — сухія, 2 — свежыя, 3 — вільготныя, 4 — сырыя, 5 — мокрыя. Для выяўлення гігратопаў выкарыстоўваюцца расліны-індыкатары вільготнасці, якія падзяляюцца на ксерафіты (групы 0; 1), мезафіты (2; 3), гіграфіты (4; 5). Зрэдку дадаткова вылучаюць інш. групы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
зе́лень
1. Рунь, жыта да высыпання коласу (Слаўг., Смален.Дабр.).
2. Зялёныя пасевы на ўвесь час росту да выспявання (Слаўг.). Тое ж зеляні́ва, зе́лена (Слаўг.).
3. Першая трава і лісце вясной; гародніна, садавіна, шчаўе, ягады летам (Слаўг.). Тое ж зеляні́ва, зе́лена, зеляні́на (Слаўг.).
4. Зялёныя насаджэнні (Слаўг.).
□в. Зелень Дзярж.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Стамбу́лка ‘турэцкая люлька з доўгім цыбуком’ (Нас.), ‘палка (для апоры пры хадзьбе); указка’ (Нас., Шпіл.). Параўн. польск.stambułka ‘турэцкая люлька’, ‘пукатая бутэлечка’, рус.стамбу́лка ‘турэцкая люлька’. Вытворнае ад Стамбул; назва горада паходзіць з новагрэч.Στημπόλι ад выразу εἰς τήν Πόλιν ‘у горад’, г. зн. Канстанцінопаль. Гл. Фасмер, 3, 744 з літ-рай. На падставе прызнака ‘доўгі’ ўтвораны стамбо́ль ‘мужчына высокага росту’ (слонім., Сл. рэг. лекс.), стамбулі́кі ‘кветкі на высокай сцябліне’ (Арх. Федар.), што не выключае ўплыву літ.stámbas ‘кветканоснае сцябло’, параўн. стамбы́ ‘кветаносныя сцяблы’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́лат, ‑а, М ‑лаце, м.
1. Казачны герой незвычайнай сілы, удаласці і мужнасці; асілак. // Чалавек вялікага росту і сілы; велікан, гігант. [Багданёнак] быў волат гадоў трыццаці.Чарнышэвіч.Волатам выглядае цельшынскі дзед Мікіта.Пшыркоў.//перан. Што‑н. надта вялікіх памераў. На зямлі гніюць пакрытыя мохам камлі лясных волатаў.В. Вольскі.
2.перан. Чалавек выдатных здольнасцей, геній; тытан. У гэтай сялянскай хаце адбылася першая сустрэча волатаў нашай літаратуры — Янкі Купалы і Якуба Коласа.С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)