це́раз предлог с вин.
1. в разн. знач. че́рез;
пераступі́ць ц. паро́г — шагну́ть че́рез поро́г;
прайсці́ ц. лес — пройти́ че́рез лес;
ра́дасць лье́цца ц. край — ра́дость льётся че́рез край;
афо́рміць спра́ву ц. банк — офо́рмить де́ло че́рез банк;
пісьмо́ прыйшло́ ц. ты́дзень — письмо́ пришло́ че́рез неде́лю;
друкава́ць ц. два інтэрва́лы — печа́тать че́рез два интерва́ла;
2. (выше, более чего-л.) сверх (чего), че́рез;
працава́ць ц. сі́лу — рабо́тать сверх сил (че́рез си́лу);
3. (по причине, по вине кого-, чего-л.) из-за, че́рез;
ц. яго́ мно́гія пацярпе́лі — из-за (че́рез) него́ мно́гие пострада́ли;
4. обл. (для обозначения времени по отношению к какой-л. поре суток) по (чём), по́сле (чего);
дождж ішо́ў на́ват ц. по́ўдзень — дождь шёл да́же пополу́дни (по́сле полу́дня);
было́ ц. по́ўнач — бы́ло по́сле полу́ночи;
◊ ц. галаву́ — (чыю) че́рез го́лову (чью);
валі́ць ц. пень кало́ду — вали́ть че́рез пень коло́ду;
ц. го́рла — сверх ме́ры;
ц. хлеб ды хле́ба шука́ць — погов. от добра́ добра́ не и́щут;
пя́тае ц. дзяся́тае — пя́тое че́рез деся́тое
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заты́м нареч. пото́м; (после этого — ещё) зате́м;
зрабі́, а з. хвалі́ся — сде́лай, а зате́м (пото́м) хва́стайся;
2. (поэтому) потому́, зате́м;
по́йдзем у кіно́? — Я з. і зайшо́ў да цябе́ — пойдём в кино́? — Я потому́ (зате́м) и зашёл к тебе́;
◊ з. што — союз причинный потому́ что;
з. каб — союз цели зате́м что́бы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расці́ несов., в разн. знач. расти́;
◊ як на дражджа́х р. — как на дрожжа́х расти́;
хоць трава́ не р. — хоть трава́ не расти́;
р. на лес гле́дзячы — расти́ на лес гля́дя;
р. як грыбы́ пасля́ дажджу́ — расти́ как грибы́ по́сле дождя́;
у ро́це расце́ — во рту растёт;
вялі́кі р. — расти́ здоро́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
покрови́тельственный
1. засту́пніцкі; апяку́нскі; (снисходительный) пабла́жлівы;
покрови́тельственная окра́ска зоол. ахо́ўная афарбо́ўка;
2. (протекционистский) пратэкцыяні́сцкі; (протекционный) пратэкцы́йны; (льготный) ільго́тны, (после гласной) льго́тны;
покрови́тельственная систе́ма эк. пратэкцыяні́сцкая (пратэкцы́йная) сістэ́ма;
покрови́тельственный тари́ф а) эк. пратэкцыяні́сцкі (пратэкцы́йны) тары́ф; б) ж.-д. пратэкцы́йны (ільго́тны, льго́тны) тары́ф;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прозре́ние ср.
1. прасвятле́нне, -ння ср.; в знач. действия лучше переводить глагольными оборотами станаві́цца віду́шчым, пачына́ць ба́чыць; стаць віду́шчым, пача́ць ба́чыць;
по́сле опера́ции у него́ наступи́ло по́лное прозре́ние пасля́ апера́цыі ён по́ўнасцю стаў віду́шчым (пача́ў ба́чыць);
2. перен. прасвятле́нне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рватьI несов.
1. в разн. знач. ірва́ць, (после гласных) рваць;
2. (ткань, бумагу и т. п.) драць, дзе́рці;
◊
рвать на ча́сти рваць на кускі́;
рвать на себе́ во́лосы рваць на сабе́ валасы́;
рвать и мета́ть вар’ява́цца;
рвать го́рло (гло́тку) драць го́рла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́лдень м. паўдня́, -ня́ ср., по́ўдзень, -дня́ м.;
и́стинный по́лдень астр. сапра́ўдны по́ўдзень;
сре́дний по́лдень астр. сярэ́дні по́ўдзень;
в по́лдень апаўдні́, апо́ўдні;
к полу́дню пад паўдня́;
о́коло полу́дня каля паўдня́, блі́зка паўдня́;
по́сле полу́дня пасля́ паўдня́, папаўдні́;
вре́мя до полу́дня час да паўдня́, пе́рад паўднём;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раздзялі́цца сов., в разн. знач. раздели́ться; (на части — ещё) расчлени́ться;
фу́нкцыі ~лі́ліся — фу́нкции раздели́лись;
пасля́ сме́рці ба́цькі дзе́ці ~лі́ліся — по́сле сме́рти отца́ де́ти раздели́лись;
гэ́ты лік мо́жа р. на тры без аста́чы — э́то число́ мо́жет раздели́ться на три без оста́тка;
пры абмеркава́нні пыта́ння ду́мкі ~лі́ліся — при обсужде́нии вопро́са мне́ния раздели́лись;
р. на састаўны́я ча́сткі — раздели́ться (расчлени́ться) на составны́е ча́сти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лиI (ли, ль) союз ці (ли ставится после слова, к которому относится, а ці — перед словом, к которому относится);
он не по́мнит, ви́дел ли он его́ ён не по́мніць, ці ба́чыў ён яго́;
ра́но ль, по́здно ли, но приду́ ці ра́на, ці по́зна, але прыйду́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лёд лёд, род. лёду м., мн. ільды́, -до́ў, (после гласных) льды, род. льдоў;
дрейфу́ющий лёд дрэйфуючы лёд;
◊
лёд разби́т лёд разбі́ты;
лёд тро́нулся лёд крану́ўся;
на уста́х мёд, а на се́рдце лёд на языку́ мёд, а на сэ́рцы лёд;
би́ться как ры́ба об лёд бі́цца як ры́ба аб лёд.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)