ёта, ‑ы, ДМ ёце, ж.

Літара грэчаскага алфавіта (J), якая абазначае гук «і».

•••

Ні на ёту — ані, ніколькі.

[Грэч. iōta.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тарара́ ’пра гук барабана; шматслоўная балбатня’ (Нас.). Параўн. укр. тарара́ ’выгук, які перадае крык курыцы’, рус. тарара́, тарары́ ’балбатня’, польск. tararа ’пра гук трубы’. Гукаперайманне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

уда́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Моцны рэзкі штуршок, сутыкненне з кім-, чым-н. з сілай.

Гэты гадзіннік не баіцца ўдараў.

Нанесці ў.

У. электрычнага току.

2. Гук (звон, трэск, грукат) ад такога штуршка, а таксама наогул адрывісты гук, стук.

У. гадзінніка.

У. грому.

3. перан. Імклівы напад, атака.

Флангавы ў.

Штыкавы ў.

4. перан. Непрыемнасць, нечаканае гора, бяда.

Перажыць нечаканы ў.

У. лёсу.

5. Кровазліццё ў мозг; апаплексія.

Апаплексічны ў.

6. чаго. Пра біццё сэрца, пульсу.

◊

Пад удар (ставіць) каго-што (разм., неадабр.) — у небяспечнае становішча.

Пад ударам (быць, знаходзіцца) — у небяспечным становішчы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

правадні́к², -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Рэчыва, якое добра прапускае праз сябе або перадае электрычны ток, гук, цяпло.

Вада — цудоўны п. гуку.

2. перан. Перадатчык, пасрэднік у распаўсюджванні чаго-н.

Радыё — п. інфармацыі.

|| прым. правадніко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

laryngal

[ləˈrɪŋgəl]

1.

adj., Phon.

гарта́нны

2.

n.

гарта́нны гук

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

трупце́ць, ‑ціць; незак.

Разм. Утвараць глухі нячысты гук (пра надтрэснутую пасуду). — Моцная [міска], — сказала Парфеніха, — не трупціць. Баранавых. / у перан. ужыв. Кірэй падышоў да брата, страсянуў яго руку, прытуліў да сябе і моцна пастукаў яго па плячах, нібы прабуючы на слых, які гук выдае яго цела — Ці здаровае, ці не трупціць. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчоўк,

1. ‑у, м. Кароткі сухі гук ад стрэлу, дзеяння якога‑н. механізма і пад. Пад дахам, пачуўся кароткі металічны шчоўк — надта знаёмы гук аўтаматнага затвора, які адцягваюць на баявы ўзвод. Быкаў.

2. выкл. у знач. вык. Ужываецца паводле знач. дзеясл. шчоўкаць — шчоўкнуць. Шчоўк курком! Стрэл бухнуў з громам. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́жыца, ‑ы, ж.

Назва апошняй літары (у) царкоўнаславянскай і старажытнарускай азбукі, якая абазначала гук «і».

•••

Прапісаць іжыцу каму гл. прапісаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dental [ˈdentl] adj.

1. дэнта́льны, зубны́;

a dental consonant ling. дэнта́льны/зубны́ зы́чны (гук)

2. зубаўрачэ́бны

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

metallic [məˈtælɪk] adj.

1. металі́чны

2. металі́чны, падо́бны да мета́лу (пра гук, бляск і да т.п.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)