súchen

vt, vi (nach D)

1) шука́ць (каго-н., што-н.)

was hast du hier zu ~? — што табе́ тут трэ́ба?

das Wéite ~ — уцяка́ць

Árbeiter gesúcht! — патрабу́юцца рабо́чыя! (аб’ява)

2) збіра́ць, шука́ць (ягады, грыбы)

3) (zu + inf) імкну́цца, стара́цца (зрабіць што-н.)

er sucht sich zu réchtfertigen — ён намага́ецца апраўда́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Сцяка́ць ’паступова выцякаць’ (Ласт., Бяльк.), ’пазбаўляцца вадкасці’, ’праходзіць, адыходзіць’ (Ян.), ’зыходзіць (крывёю)’, ’падглядваць, шукаць’ (Нас.), ’выцякаць’, ’рабіцца тонкім, кволым (пра гародніну)’ (маст., шчуч., Сл. ПЗБ), сце́каць ’выцякаць’ (ПСл), ’абхапіць’: як рука сцекае ’як рукой абхапіць’ (ганц., Сл. ПЗБ), ’выцякаць’, ’марнець, слабець, млець’ (ТС), сцякці́ ’зарасці’ (Сцяшк. Сл.), сце́кці ’выцячы, зыйсці’ (Нас., ТС), ’ахапіць’ (ТС), сюды ж сцёклісты, сцёклы ’худы, тонкі’ (ТС), сце́кціся ’зрабіцца кволым, змарнець’ (лудз., Сл. ПЗБ). Да сцячы, цячы, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet

У кожнага ёсць дастаткова, не трэба шукаць/жадаць большага.

У каждого есть достаточно, не надо искать/желать большего.

бел. Хто мала жадае, той многа мае. Курка/певень па зярнятку збірае і сыта/сыт бывае.

рус. От добра добра не ищут.

фр. Quand on est bien il faut s’y tenir (Когда хорошо, надо за это держаться).

англ. Let the man who has enough for his wants, desire nothing more (Пусть тот, у кого есть необходимое, больше ничего не желает).

нем. Sei zufrieden mit dem Gut, das du hast (Будь доволен добром, которое у тебя есть).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Sero est in periculis consilium quaerere

Позна шукаць параду ў час небяспекі.

Поздно искать совет во время опасности.

бел. He тады сабак карміць, як на паляванне ісці. Не тады вучыцца плаваць, як вада ў рот цячэ.

рус. Не тогда кормить да поить, когда корову доить. Поздно щуке на сковороде вспоминать о воде. Схватился Савва, как жена сшила саван.

фр. Après fait ne vaut souhait (После дела не стоит спрашивать совета).

англ. It is late to seek advice after you have run into danger (Попав в беду, поздно спрашивать совета).

нем. Unzeitige Gabe ist nicht dankenswert (Несвоевременное подношение недостойно благодарности).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

grzebać

незак.

1. рыць;

2. капацца, рыцца, шукаць, грэбацца;

grzebać po kieszeniach — шарыць па кішэнях;

3. кніжн. хаваць;

grzebać umarłych — хаваць памерлых

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ма́цаць, мацаю, мацаеш, мацае; незак., каго-што.

1. Датыкаючыся, распазнаваць што‑н., упэўнівацца ў чым‑н. Падарункі пайшлі па руках жанчын і дзяўчат, яны мацалі, разглядалі, прыцэньваліся да іх. Сабаленка. [Сярожа] аглядаў і мацаў кожную рэч, нібы правяраючы якасць усяго, што было ў пакоі. Шамякін.

2. Шукаць вобмацкам. У цёплыя дні Міколжа лазіў з бацькам у рэчку і мацаў ракаў. Лынькоў.

3. перан. Абшукваць. Роўнядзь ракі лізнуў кінжал пражэктара і некалькі хвілін асцярожна мацаў партызанскі бераг. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прадба́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што.

Убачыць наперад, угадаць тое, што павінна адбыцца. Менавіта такую гаворку Антон і прадбачыў: Шыбасаў не будзе віляць, шукаць нейкія адгаворкі, не будзе апраўдвацца. Савіцкі. Я пытаю, ці дома Шайпак. — Як?.. Няма яго дома? Не прадбачыў я гэта ніяк. Куляшоў. // Вывучаючы, аналізуючы факты, даныя і пад., зрабіць правільны вывад аб далейшым развіцці чаго‑н. — Але і самы геніяльны камандуючы не можа ўсё прадбачыць, усё разлічыць, кожны ход ажно да перамогі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

search​2 [sɜ:tʃ] v. (for, after)

1. шука́ць, адшу́кваць;

search after truth імкну́цца да пра́ўды

2. абшу́кваць; рабі́ць ператру́с

3. пі́льна разгля́дваць; вывуча́ць, дасле́даваць;

search one’s heart/conscience fml аналізава́ць свае́ пачу́цці, прыслухо́ўвацца да свайго́ сумле́ння

♦

search me! infml адку́ль мне ве́даць!

search out [ˌsɜ:tʃˈaʊt] phr. v. адшука́ць, знайсці́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Пыта́ць ’звяртацца з пытаннямі; прасіць дазволу’ (ТСБМ, Шымк. Собр., Нас., Шат., Сл. ПЗБ, Растарг., Мал.), пытацца ’тс’ (ТСБМ, Нас., Мядзв., Гарэц., Чуд.; Воўк-Лев., Татарк., Сл. ПЗБ), пута́ць ’тс’ (маз., Шн. 3; ТС), сюды ж пытальнік ’той, хто пытае, дапытваецца’: прыйдуць страшныя пытальнікі (Кітаб XVI–XVII ст., Стан.), пы́цік ’цікаўны, хто пытаецца пра тое, што яму не трэба знаць’ (Нас.), пы́тма пыта́ць ’дапытвацца, паўтараць пытанні’ (Нас.), укр. пита́ти, рус. пыта́ть ’праводзіць допыт; катаваць’, пыта́ться ’старацца, спрабаваць’, польск. pytać, чэш. ptáti se, славац. pytať ’прасіць’, pytať sa ’пытацца’, в.-луж. pytać ’шукаць, расшукваць’, н.-луж. pytaś ’тс’, дыял. ’пытаць’, славен. pítati ’пытаць, дапытваць’, серб.-харв. пи́тати, балг. пи́там, макед. пита, ст.-слав. пытати ’тс’. Прасл. *pytati ’пытаць, шукаць’, параўноўваюць з лац. putāre ’абдумваць, меркаваць; рэзаць’, тахар. A put‑k ’судзіць, раздзяляць, адрозніваць’. Гл. Фасмер, 3, 421, з літ-рай; Бязлай, 3, 43–44; Шустар-Шэўц, 2, 1199; БЕР, 5, 266. Паводле Варбат (Этим. иссл., 6, 16–17), развіццё значэння ад ’рэзаць’ да ’думаць, меркаваць’, магчыма, звязана са старажытным земляробчым тэрмінам, пра што сведчыць рус. дыял. вы́пытаць ’выкарчаваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

начле́г м.

1. (месца начоўкі) Náchtlager n -s, -; Náchtquartier n -s, -e, Únterkunft für die Nacht;

шука́ць начле́г ein Óbdach für die Nacht súchen;

2. (начоўка) Übernáchten n -s;

спыні́цца на начле́г zur Nacht ábsteigen*;

3. (пасьба коней ноччу) nächtliches Wéiden der Pférde

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)