Невялікі ўзброены атрад (войска ці міліцыі) або ваеннае судна, самалёт для нагляду за парадкам і бяспекай у пэўным раёне, месцы. — Аднойчы мне давялося быць з ім [Раманам] у сумесным патрулі па дружыне.Савіцкі.Узмоцнены патруль ахоўваў кожны метр на чыгунцы, кожны склад, абнесены да таго ж калючым дротам.Мікуліч.// Той, хто знаходзіцца ў такім атрадзе. Учора перад усходам сонца падпольшчыкі знялі патруля і ўзарвалі чыгуначны мост.Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
масці́шча Месца, дзе быў мост і грэбля (Слаўг.). Тое ж мосцішча, машчы́шча, мастоўе, маставі́шча (Слаўг.).
□ ур. Масці́шча (балотца) каля в. Клетнае Глуск. (Янк. II), ур. Масцішча на левым беразе р. Рудні́цы каля в. Рудня Слаўг., пас. Масцішча ў в. Рэкта Слаўг., ур. Машчы́шчы Стол.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ка́менный
1.(о здании из камня или кирпича) мурава́ны;
ка́менный дом мурава́ны дом;
ка́менная стена́ мурава́ная сцяна́, мур;
2.в др. знач. каме́нны;
ка́менная соль каме́нная соль;
ка́менный у́голь каме́нны ву́галь;
ка́менный векист. каме́нны век;
ка́менный мост каме́нны мост;
ка́менная насти́лка брук;
ка́менные поро́дыгеол. каме́нныя паро́ды;
ка́менные рабо́ты каме́нныя рабо́ты;
ка́менная ба́ба каме́нная ба́ба;
ка́менный мешо́к каме́нны мяшо́к;
◊
как за ка́менной стено́й як за муравана́й (каме́ннай) сцяно́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поко́итьсянесов.
1.(пребывать в покое) знахо́дзіцца, быць у спако́і; (отдыхать) адпачыва́ць;
2.(быть похороненным) спачыва́ць, быць пахава́ным;
здесь поко́ится мой оте́ц тут спачыва́е (пахава́ны) мой ба́цька;
3.(лежать, опираться на основание) абапіра́цца, апіра́цца (на што); (лежать) ляжа́ць (на чым); (стоять) стая́ць (на чым);
мост поко́ится на а́ркахмост абапіра́ецца на а́ркі;
4.перен. (основываться) грунтава́цца;
э́тот вы́вод поко́ится на глубо́ком изуче́нии предме́та гэ́тая высно́ва грунту́ецца на глыбо́кім вывучэ́нні прадме́та.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
athwart
[əˈӨwɔrt]1.
adv.
на́крыж; упо́перак, наўско́с
2.
prep.
1) упо́перак; праз
to throw a bridge athwart a river — перакі́нуць мост праз раку́
2) су́праць, супро́ць; насу́перак, насупо́р
athwart his plans — насу́перак яго́ным пля́нам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
правалі́ццасов.
1.в разн. знач. провали́ться;
п. ў я́му — провали́ться в я́му;
мост ~лі́ўся — мост провали́лся;
куды́ ты ~лі́ўся? — куда́ ты провали́лся?;
п. на экза́мене — провали́ться на экза́мене;
усе́ пла́ны ~лі́ліся — все пла́ны провали́лись;
2. (о глазах) впасть, ввали́ться, провали́ться;
◊ гато́ў скрозь зямлю́ п. — гото́в сквозь зе́млю провали́ться;
як скрозь зямлю́ ~лі́ўся — как сквозь зе́млю провали́лся;
каб ты ~лі́ўся! — чтоб ты пропа́л!;
п. з трэ́скам — провали́ться с тре́ском
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Брук1 ’каменная маставая’ (ст.-бел.брук з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). Укр.брук ’тс’. Запазычанне з польск.bruk ’тс’ (дзе з ням.Brückeмост; брук’). Гл. Рудніцкі, 220; Бернекер, 89; Шалудзька, Нім., 23; Рыхардт, Poln., 37; Кюнэ, Poln., 46; Брукнер, 42.
Брук2 ’самая быстрыня ракі’ (Нас.). Рус.дыял. (смал.) брук ’пясчаная водмель у рацэ’. Мабыць, таго ж паходжання, што і брук1 (гл.). Развіццё семантыкі: ’каменне’ → ’месца ў рацэ, дзе каменне’ → ’быстрыня’. Параўн. брук ’каменне’ (Сцяшк.). Але не выключаецца, што брук2 звязана з дзеясловам тыпу рус.дыял.бру́кать ’гаварыць незразумела’ (гукапераймальнае). Параўн. укр.белебе́нити ’балбатаць’, бе́лебень глыбокае месца ў рацэ’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пле́йтух, мн. л. плейтухі ’доўгія касмылі на галаве’ (ТС), плейту́х ’неахайны чалавек’ (жлоб., Жыв. сл.; Бяльк.), ’тупіца, разява’, плейтухі ’валасы, кавалкі’: каб… ударыў аб мост, сь цябе б плейтухі пыляцелі (Юрч. СНЛ), плейтух, плейтушына, алей‑ тушка ’лаянкавы выраз на яўрэяў’ (Нас.), рус.смал.плейтух ’мянушка яўрэя’. З польск.flejtuch ’неахайны, брудны, непрыстойны, нядбалы’, якое са ст.-ням.fleien ’мыць’ і Tuch ’палатно, хустка’. Гэтае значэнне развілася з першасных: ’шматок, жмут, касмыль пакулля’; ’скрутак марлі ці корпіі для затыкання ран’. Паводле Банькоўскага (1, 375) — з мовы цырульнікаў, узыходзіць да ням.flet, цяпер у значэнні канал’ і tuch ’хустка’,
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́мастка ’палаці каля печы, дзе спяць’ (Сцяшк.), ’дошка, прыладжаная да печы ці да ложка’ (гарад., Сл. ПЗБ), пры́мастак ’насціл з дошак паміж печчу і сцяной у курнай хаце’ (Скарбы), пры́мосток, прэ́мусток ’ляжак ля печы’, мн. л. пры́мосты, пры́мусты ’насціл з дошак на невялікіх падстаўках (козлах) каля печы, на якім спалі’ (Сіг., Сл. Брэс.), прэ́муст ’шырокая лава каля печы’ (Сіг.), толькі мн. л. пры́масткі ’седала’ (ашм., Сл. ПЗБ), прымо́сце, прыму́сте ’насціл з дошак каля печы’ (Шушк.), мн. л. прымо́сткі ’памост’ (Раст.). Да мост (гл.). Параўн. рус.дыял.примо́стка ’шырокая лава каля рускай печы для спання’, укр.при́мостка, при́містка ’прымацавання да чаго-небудзь лава, памост’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hanging
[ˈhæŋɪŋ]1.
n.
1) сьмерць праз паве́шаньне
2) often pl. драпіро́ўка f. (што́ры, фіра́нкі)
2.
adj.
1) a hanging offence — злачы́нства, яко́е вымага́е паве́шаньня
2) паве́шаны, падве́шаны (ля́мпа)
3) падве́сны
hanging bridge — падве́сны мост
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)