1. Які дзейнічае аўтаматычна, сам сабою. Самадзеючыя апараты.
2. Заснаваны на актыўным самастойным дзеянні. Асобая грамадская ўлада неабходна таму, што самадзеючая ўзброеная арганізацыя насельніцтва зрабілася немагчымай з часу расколу грамадства на класы...Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
lower1[ˈləʊə]adj. ні́жні, ніжэ́йшы;
the lower lip/teeth ні́жняя губа́/ні́жнія зу́бы;
on a lower floor паве́рхам ніжэ́й;
the lower classes ніжэ́й шыя кла́сы (грамадства)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
грама́дскі, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да грамадства, які ўзнікае ў грамадстве, звязаны з дзейнасцю людзей у грамадстве.
Г. лад.
Грамадскае становішча.
Грамадскія навукі.
Грамадскае жыццё.
Грамадская думка.
Грамадскія адносіны.
2. Звязаны з работай па добраахвотным абслугоўванні палітычных, культурных, прафесійных патрэб калектыву.
Грамадская арганізацыя.
Г. кантралёр.
Грамадская работа.
3. Які належыць грамадству, не прыватны.
Грамадская ўласнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
культу́рны, -ая, -ае.
1.гл. культура.
2. Які знаходзіцца на высокім узроўні культуры.
Культурнае грамадства.
Культурная гаспадарка.
3. Які звязаны з пашырэннем культуры, асветы.
Весці культурную работу.
4. Вырашчаны чалавекам, не дзікарослы.
Культурныя расліны.
○
Культурны слой зямлі — слой зямлі, які ўтвараецца з арганічных і іншых рэшткаў на месцах пасяленняў чалавека.
|| наз.культу́рнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ценявы́, -а́я, -о́е.
1.гл. цень.
2. Які знаходзіцца ў цяні, слаба асветлены.
Ц. бок вуліцы.
3.перан. Адмоўны, непажаданы.
Ц. бок справы.
○Ценявая эканоміка — эканамічная нелегальная дзейнасць, якая скрываецца ад грамадства і дзяржавы, не падпарадкоўваецца дзяржаўнаму кантролю і ўліку.
Ценявы кабінет — група ўплывовых палітыкаў, якія маюць сваю праграму дзейнасці і прэтэндуюць у выпадку перамогі на стварэнне новага ўрада.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
утапі́чны
(ад утопія)
1) заснаваны на утопіі;
2) які з’яўляецца утопіяй; нерэальны;
у. сацыялізм — вучэнне аб перабудове грамадства на сацыялістычных асновах, якое зыходзіць не з законаў развіцця грамадства, а з мар аб ідэальным грамадскім ладзе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БАНАПАРТЫ́ЗМ,
гістарычны тэрмін, якім першапачаткова пазначалі паліт. рэжымы Напалеона І і Напалеона III у Францыі. Ужываецца з 19 ст. Адметны абаронай інтарэсаў буйной буржуазіі, апорай на армію і кансерватыўныя слаі сялянства, лавіраваннем паміж рознымі паліт. сіламі грамадства, спалучэннем дэмагогіі з палітыкай наступлення на дэмакр. свабоды і рэв. рух. У шырокім сэнсе банапартызм — антыдэмакр. дыктатура пэўных сац. груп, што лавіруюць паміж рознымі сіламі грамадства.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЕЛАРУ́СКІ ІНСТЫТУ́Т ІНФАРМА́ЦЫІ І ПРАГНО́ЗУ (Белінфармпрагноз) пры адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. Засн. ў 1959 у Мінску як Ін-тнавук.-тэхн. інфармацыі і прапаганды пры Дзяржплане БССР, з 1968 Бел.НДІнавук.-тэхн. інфармацыі і тэхніка-эканам. даследаванняў Дзяржэканамплана, з мая 1993 — Бел.ін-т навукова-тэхн. інфармацыі і прагнозу СМ Рэспублікі Беларусь, са студз. 1995 Белінфармпрагноз. Асн. кірункі работы: даследаванне і выпрацоўка ацэнак і прагнозаў стану грамадства, шляхоў яго рэфармавання і развіцця па наступных кірунках: унутраная і знешняя палітыка Рэспублікі Беларусь, матэрыяльная вытв-сць, працэсы арганізацыі і кіравання ў грамадстве, інтэлектуальныя і інфармацыйныя рэсурсы грамадства, чалавек, сям’я, грамадства.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
áuserkoren, áuserlesen
a выда́тны, адбо́рны; вы́танчаны
~e Wáren — тава́ры вышэ́йшай я́касці
~ e Geséllschaft — вы́бранае грама́дства
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ДЗЮРКГЕ́ЙМ (Durkheim) Эміль
(15.4.1858, г. Эпіналь, Францыя — 15.11.1917),
французскі філосаф і сацыёлаг, заснавальнік франц. сацыялагічнай школы. Праф. сацыялогіі і педагогікі ў Бардо (з 1896) і Сарбоне (з 1902). Грамадства разглядаў як асобую рэальнасць, аснову якой складаюць сац. факты, якія існуюць незалежна ад індывідаў і здольныя аказваць на іх прымусовы націск. Сац. факты Дз. падзяляў на марфалагічныя (складаюць матэрыяльны субстрат грамадства — шчыльнасць насельніцтва, развіццё шляхоў зносін і інш.) і духоўныя (утвараюць у сукупнасці калектыўную або агульную свядомасць). Кожнае грамадства мае розную ступень сац. салідарнасці, згуртаванасці. Грамадскае развіццё — пераход ад «механічнай» салідарнасці, заснаванай на падабенстве індывідаў і функцый, якія яны выконваюць, да «арганічнай», якая грунтуецца на падзеле працы. Антыпод сац. салідарнасці — анамія. Сацыялогія Дз. — першы разгорнуты варыянт структурна-функцыян. падыходу пры вывучэнні грамадства. які атрымаў класічнае адлюстраванне ў працах Т.Парсанса і Р.Мертана.
Тв.:
Рус.пер. — О разделении общественного труда: Метод социологии. М., 1990;