шарачко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да шарачку; пашыты з шарачку. Чалавек, апрануты па-вясковаму напалавіну — шарачковыя пафарбаваных штаны, даматканая сарочка. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Няра́ха ’неахайны чалавек’ (астрав., ул. інф.), нераха ’няўклюда, неахайны чалавек’ (Ян., ТС), ніриха, нірэха ’неахайны чалавек’ (Сл. ПЗБ), а таксама нярахлівы, нірихлівы ’неахайны’ (Сл. ЦРБ, Сл. ПЗБ), перахавалі ’неахайны, некультурны’ (ТС), рус. неряха ’неахайны чалавек; няўмелы, дурны чалавек’, н.-луж. njerech ’беспарадак, смецце’, ’неахайны чалавек’, njerešny ’бесталковы; нячысты’. Лічыцца вытворным ад прасл. дыял. *грскъ, экспрэсіўна^ ўтварэння ад *rędъ (гл. рад), параўн. н.-луж. rech ’парадак; чысціня’, рус. ряха ’франціха’, ряхаться ’выстройвацца, прыбірацца’, нарядный ’прыбраны’ і пад. (Шустар-Шэўц, 14, 1014; Фасмер, 3, 66). Дапушчэнне балтыйскага паходжання (Смулкова, Лекс. балтызмы, 39) не мае падстаў, гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 146. Значэнне ’няўклюда’ можа быць звязана з рехацца ’поркацца’ (ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мастерови́тый

1. разг. уме́лы;

мастерови́тый челове́к уме́лы чалаве́к;

2. высокапрафесіяна́льны, высокапрафесі́йны; выда́тны;

мастерови́тый писа́тель высокапрафесіяна́льны (высокапрафесі́йны, выда́тны) пісьме́ннік;

мастерови́тый теа́тр высокапрафесіяна́льны (высокапрафесі́йны) тэа́тр;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

непрямо́й

1. непрамы́; няпро́сты; (извилистый) няро́ўны; (кривой) крывы́;

2. перен. (неоткровенный) неадкры́ты; (неискренний) няшчы́ры;

непрямо́й отве́т няшчы́ры адка́з;

непрямо́й челове́к неадкры́ты (няшчыры) чалаве́к.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

непутёвый прост. (беспутный) шалапу́тны; (развратный) распу́сны; (бестолковый) бесталко́вы; (беспорядочный) бязла́дны; (взбалмошный) баламу́тны;

непутёвый челове́к шалапу́тны чалаве́к, шалапу́т;

непутёвая жизнь бязла́днае (бесталко́вае, пусто́е) жыццё.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

созна́тельный в разн. знач. свядо́мы;

созна́тельный челове́к свядо́мы чалаве́к;

созна́тельное отноше́ние к чему́-л. свядо́мыя адно́сіны да чаго́-не́будзь;

созна́тельный обма́н свядо́мы падма́н.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уны́лый

1. (испытывающий уныние) марко́тны, тужлі́вы, су́мны;

уны́лый челове́к марко́тны (тужлі́вы, су́мны) чалаве́к;

2. (наводящий уныние) ну́дны, нудлі́вы;

уны́лая пе́сня ну́дная (нудлі́вая) пе́сня.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ву́хла асудж. ’някемлівы, нездагадлівы чалавек’ (міёр., З нар. сл.). Вытворнае ад ву́х‑а, гл. вухла́сты; параўн. паўднёваславянскую паралель: макед. ушло, ушла ’лапавухі чалавек’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пустагало́вак ’бесталковы чалавек’ (Жд. 2). Ад пустагало́вы (гл. пусты́: пуста́я галава́), аформлена па прадуктыўнай мадэлі на ‑ак, параўн. пустаду́мак ’неразумны чалавек’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дэмакра́т, -а, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Прыхільнік дэмакратыі.

Дэмакраты выказалі свае погляды.

2. Член дэмакратычнай партыі.

3. Чалавек дэмакратычнага (у 2 знач.) укладу жыцця, поглядаў.

|| ж. дэмакра́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)