◎ Кулды́баць ’кульгаць, паволі ісці’ (Нас.). Гл. калдыбаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гле́дзячы,
Дзеепрысл. цяпер. ад глядзець.
•••
На ноч гледзячы — позна вечарам, напроці ночы (ісці, адпраўляцца).
Расці на лес гледзячы гл. расці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсырэ́ць, ‑эе; зак.
Увабраўшы ў сябе вільгаці, стаць сырым. Ісці было вельмі цяжка, валёнкі за дзень адсырэлі, здаваліся пудовымі. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
картава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.
Тасаваць карты. Корчак сяк і так картаваў карты. Выпадала адно: ісці па Раўбіча. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па-ба́нку, прысл.
У картачнай гульні — на ўсю суму грошай, якая маецца ў банку (у 2 знач.). Ісці па-банку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пхну́цца, пхнуся, пхнешся, пхнецца; незак.
Разм. Ісці паволі, ледзь перастаўляючы ногі. Пхнецца сцежкай падарожны, — Няма хлеба ўжо ў катомцы. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ценява́ць, цянюю, цянюеш, цянюе; незак.
Абл. Ісці напрасткі, нацянькі; скарачаць шлях. — Мінута — батальён на нагах. Бясшумна цянююць на Прыпяць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́зыйд ’адыход’ (Байк. і Некр.), ’адыход наведвальнікаў’ (Нас.). Утворана пры дапамозе прыстаўкі роз‑/раз‑ (гл.) і кораня дзеяслова ісці ў форме ‑ід (< прасл. *id‑ti ’ісці’), параўн. 1 ас. адз. л. цяпер. часу ід‑у < ісці (гл.). Аб пераходзе і > й пасля галосных гл. Карскі (1, 229). Не выключана, што ‑д магло ўзнікнуць у выніку ад’ідэацыі формы ‑ход‑ (як у прыход — прыйсці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тратуа́р ‘дарожка для пешаходаў’ (ТСБМ, Гарэц., Некр. і Байк.), тратава́р ‘тс’ (мін., Сл. ПЗБ). Запазычана з рус. тротуа́р, якое з франц. trottoir, утворанага з дапамогай прадметнага суфікса ‑oir (як рэзервуар) ад дзеяслова trotter ‘ісці, маршыраваць, тапатаць, ісці рыссю (пра каня)’ > ‘хадзіць, бегаць’, які ад ст.-в.-ням. trottōn ‘ісці, ступаць, крочыць’ (Фасмер, 4, 107; ЕСУМ, 5, 652; Арол, 4, 107).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэлепа́ті ‘ісці павольна’ (беласт., Сл. ПЗБ). Гл. целяпа́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)