1. Які знаходзіцца пад уладаю каго‑, чаго‑н., залежны; несамастойны. Падуладныя краіны. □ Дзесьці далёка засталася вайна, перапоўненыя салдатамі эшалоны, лазарэт, і вось ён вольны, сам па сабе, нікому не падуладны чалавек.Галавач.// Падпарадкаваны волі, загаду каго‑, чаго‑н. Усе гукі зліліся неўзабаве ў адзін спеў машын, падуладных волі чалавека.Хадкевіч.У ліцейны цэх прыходзяць людзі смелыя і мужныя, бо гарачы метал падуладны толькі адважным.«ЛіМ»./узнач.наз.падула́дныя, ‑ых. Пан Счэхула добра ведаў магчымасці сваіх падуладных.Машара.
2.перан. Які паддаецца ўздзеянню, уплыву каго‑, чаго‑н. Мацней за ўсё памяць. Памяць народа. Яна не падуладна ні бурам, ні часу, ні войнам.Аляхновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
schwach
a сла́бы, кво́лы; нямо́глы; ке́пскі
ein ~es Gedächtnis — ке́пская па́мяць
~ im Kopf sein — сла́ба ке́міць [ця́міць]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
wzrokowy
wzrokow|y
зрокавы;
pamięć ~a — зрокавая памяць;
złudzenie ~e — аптычны падман; падман зроку
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
рэлі́квія
(лац. reliquiae = рэшткі)
1) прадмет рэлігійнага пакланення, напр. мошчы;
2) прадмет, які беражліва захоўваецца як памяць аб мінулым (напр. гістарычная р., сямейная р.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
услу́жлівы, ‑ая, ‑ае.
Які ахвотна робіць паслугі каму‑н., гатовы ўслужыць. Проста не верылася, што гэты калючы чалавек мог быць услужлівы і пакорны.Бажко./ Пра памяць, уяўленне і пад. Паслушнае і ўслужлівае ўяўленне ўжо рысавала яму [Лабановічу] вобраз дзяўчыны, гэту чыстую і прыгожую краску, узгадаваную ў глухіх палескіх барах.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
куры́ны Hühner-;
куры́ныя я́йкі Hühnereier pl;
куры́ная слепата́мед Náchtblindheit f -, Hemeralopíe f -; бат Háhnenfuß m -es, -füße, Ranúnkel f -, -n;
куры́ная па́мяць schwáches Gedächtnis
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
свядо́масцьжтспсіхал, філас Bewússtsein n -s; Besínnung f - (памяць, пачуццё, развага);
быццё вызнача́е свядо́масць das Sein bestímmt das Bewússtsein;
рост свядо́масці zúnehmende Bewússtseinsreife
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Па́сія1 ’набажэнства пасля вячэрні ў нядзелі Вялікага посту ў памяць пакут Госпада — чытанне перадвялікадных евангелляў’ (Нас.). З польск.pasja ’пакуты Госпада’, якое з лац.passio < pati ’цярпець, пераносіць пакуты’ (Брукнер, 398).
Па́сія2 ’раздражнёнасць, раз’юшанасць, лютасць’ (Нас.), ст.-бел.пассия, пассыя ’страсць’ (пач. XVII ст.) запазычана са ст.-польск.passyja ’тс’, якое з лац.passio, ‑ōnis ’страсць, афект’ (Булыка, Лекс. запазыч., 136; Варш. сл., 4, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Па́талач ’пасеў, вытаптаны свойскімі жывёламі’ (Нас.), паталочышча ’выкачанае, вытвптанае месца на траве, пяску або снезе’ (Сцяшк.), гом.потолочыць ’памяць рунь, траву, пасевы’ (Выг.). Укр.патолоч, потолоччя ’вытаптанае засеянае поле’, ’месца, дзе драпежнік з’еў сваю ахвяру’, ’складзеныя для прасыхання каноплі’, лемк.патолоча ’маленькае возера’, рус.патолока ’вытаптаныя пасевы’. Nomen асіі да прасл.potelkti > патаўчы (гл.). рус.потолочь, укр.потовкти ’патаптаць, патаўчы’ (Борысь, Prefiks., 19, 32–34).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мануме́нт
(лац. monumentum)
1) вялікі помнік, архітэктурнае або скульптурнае збудаванне ў гонар выдатнай гістарычнай падзеі або асобы;
2) перан. што-н. велічнае, створанае чалавекам, якое застаецца як памяць аб ім.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)