Жано́чы. Укр. жіночий ’тс’. Зах.-рус. (ст.-бел. і ст.-укр.) утварэнне ад женъка ’жанчына’ (укр. жінка ’жанчына’). Утворана як прыналежны прыметнік (параўн. дзявочы). Пра зах.-рус. характар слова (а не запазычанне з укр.) сведчыць пашырэнне слова ў гаворках (Сцяшк. МГ). Гл. жо́нка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
kobieta
ж.
1. жанчына;
2. разм. баба, жонка;
kobieta lekkich obyczajów — жанчына лёгкіх паводзін
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
баране́са, ‑ы, ж.
Жонка ці дачка барона. А старая баранеса, якую ўсе паважалі за яе знатнасць і вядомасць, нават наведала брата і пасля прысылала яму букеты кветак з сваёй вялікай аранжарэі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наста́ўнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Працаваць настаўнікам. Настаўнічаць у вёсцы. □ [Шыковіч:] — Вы мяне ведаеце, Сяргей Сяргеевіч. І вы, Сямён Парфёнавіч. Усю вайну я быў на фронце. Пасля настаўнічаў. Жонка і зараз настаўнічае. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пі́сарыха, ‑і, ДМ ‑рысе, ж.
Разм.
1. Жонка пісара. А пісарыха, пачуўшы, што яна не адна ў доме, трохі асмялела і пачала жаліцца і праклінаць мужа. Колас.
2. Жан. да пісар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спрада́цца, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; пр. спрадаўся, ‑далася, ‑лося; зак.
Разм. Прадаць усю сваю маёмасць, усе свае тавары. Жонка Усцінава, Ганна, хуценька спрадалася, за сваіх хлапчукоў ды таксама — туды. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ухмыльну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Усміхнуцца. — Як вас мы будзем велічаць? — спытала.. [Вера Пятроўна], лагодна ўхмыльнуўшыся і не спускаючы вачэй з новага шафёра. Кулакоўскі. [Жэня] крыва ўхмыльнулася, паўтарыла горка, насмешліва: — «Жонка»!.. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
woman
[ˈwʊmən]
n., pl. women [ˈwɪmɪn]
1) жанчы́на, кабе́та f.
2) жо́нка f.
3) каха́нка f.
4) жанчынападо́бны мужчы́на, “ба́ба”
•
- woman of the world
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
засарамаці́ць, ‑мачу, ‑маціш, ‑маціць; зак., каго.
Разм. Тое, што і засароміць. — Аляксандрава жонка падумала была пагуляць, але мы яе засарамацілі; кінула, дачку гадуе і на сяле благога не гавораць пра нашу сям’ю. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сварлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Схільны да сварак, спрэчак. Вочы сварлівага хворага хціва бліснулі. Быкаў. Гаша была дзяўчына сварлівая. Шамякін. Благая была жонка — сварлівая. Калюга. // Уласцівы такому чалавеку. А бацька меў сварлівы, бабскі характар. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)