Жы́га ’надта хуткі чалавек’, ’чалавек, які ўмешваецца ў чужыя справы’ (Нас.). Параўн. рус. дыял. жи́га ’агонь’, ’бізун’, ’ваўчок’, польск. дыял. żega, żyga ’хуткі чалавек’. Параўн. жыг, жэг і іх іншаслав. адпаведнікі. Бязафіксны наз. утворан ад жыгаць ’бліскаць’ шляхам усячэння афіксальнай часткі з абагульненнем семы хуткасці. У далейшым ’хуткі чалавек’ атрымлівае значэнне ’неспакойны’, адкуль і ’такі, што ўмешваецца ў чужыя справы’. Параўн. жыгун.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раге́ша ’някемлівы, неахайны чалавек’ (мін., Непакупны, Связи), ’плакса’ (зэльв., Нар. словатв.), рэке́ша ’тоўстая, бясформенная, неахайна апранутая жанчына’ (смарг., Непакупны, Связи), укр. реге́ша, реке́ша ’неахайны, няўклюдны або тоўсты чалавек’. Балтызм, параўн. літ. rekešỹs ’разгалінаванае дрэва’, ’сукаватая галінка’, ’няўклюдны чалавек’, rekežỹs ’бясформенная рэч’, ’амаральны чалавек’, якія да кораня *rek‑, *ker‑ (Лаўчутэ, Балтизмы, 59). Непакупны (Связи, 195) дапускае метатэзу апошняга кораня, параўн. раскярэша (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лямпе́х ’тлусты, адкормлены чалавек’ (слонім., Нар. словатв.). Відавочна, балтызм. Параўн. літ. lampū̃zas ’павольны, гультаяваты, апушчаны чалавек’, lampė̃kas ’сырое, цяжкае палена, чурбан’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няве́рнік ’недаверлівы чалавек; від гульні ў карты’ (Некр.), няверка ’тс’ (ТС). Вытворнае ад не верыць, няверны, параўн. нявера ’недаверлівы чалавек’ (Ян.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гад, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. звычайна мн. Жывёла сямейства паўзуноў (змяя, гадзюка і пад.).
2. перан. Агідны чалавек, гадзіна (у 2 знач.; пагард.).
Фашысцкія гады.
|| прым. га́дскі, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нумізма́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Спецыяліст па нумізматыцы (у 1 знач.).
2. Чалавек, які займаецца нумізматыкай (у 2 знач.).
|| ж. нумізма́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падкава́ць, -кую́, -куе́ш, -куе́; -куём, -куяце́, -кую́ць; -ку́й; -кава́ны; зак.
1. гл. каваць.
2. перан., каго (што) (звычайна у форме дзеепрым.). Падрыхтаваць, даць каму-н. запас неабходных ведаў, звестак (разм.).
Чалавек, добра падкаваны ў сваёй галіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маларазвіты́, -а́я, -о́е.
1. Які не дасягнуў поўнага фізічнага развіцця.
Маларазвітыя мускулы рук.
2. Які не дасягнуў высокага ўзроўню развіцця.
Маларазвітая прамысловасць.
3. Які не мае шырокага кругагляду, недастаткова адукаваны.
М. чалавек.
|| наз. маларазві́тасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нада́рыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -рыцца; зак.
1. безас., з інф. Прыйсціся, здарыцца.
Мне таксама надарылася там пабываць.
2. Выдацца, выпасці.
Вясна надарылася надзвычай ранняя.
3. Трапіцца, сустрэцца.
Надарыўся цікавы чалавек.
|| незак. надара́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
правафланго́вы, -ая, -ае.
1. Які знаходзіцца, размешчаны на правым флангу.
П. баец.
Раўняцца на правафланговых (наз.).
2. правафланго́вы, -ага, мн. -ыя, -ых, м., перан. Чалавек, на якога патрэбна раўняцца ў працы, што служыць прыкладам для іншых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)