Verbum

віхля́сты, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Які хістаецца з боку ў бок (пра чалавека і яго рухі). Ён [сведка] сапраўды ішоў нейкай няўпэўненай віхлястай паходкай і нібы прынюхваўся да таго, што адбывалася ў зале. Лынькоў.

2. Звілісты, пакручасты. Віхлястыя сцежкі. □ Паглыбляліся, выпростваліся віхлястыя і ленаватыя рачулкі. Лынькоў.

інстыту́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

У дарэвалюцыйнай Расіі — выхаванка жаночага інстытута (у 3 знач.). // Разм. Пра чалавека з рысамі паводзін і характарам выхаванкі падобнай установы (наіўным, неспрактыкаваным і пад.). [Якім:] — Ты [Міхась] здаешся такім кволым, быццам не мужыцкага роду, а якая інстытута. Машара.

інтэле́кт, ‑у, М ‑кце, м.

Розум, здольнасць чалавека мысліць, разважаць. Тонкі інтэлект. □ [Чалавек], які ўдасканальвае свой інтэлект, імкнецца самага добрага, светлага.. — ён, сапраўды самы прыгожы. Дубоўка. // Узровень разумовага развіцця. Чалавек вялікага жыццёвага вопыту і багатага інтэлекту. Адам Юр’евіч вельмі сур’ёзна ставіўся да выхавання дзяцей. Майхровіч.

[Лац. intellectus.]

канстыту́цыя, ‑і, ж.

1. Асноўны закон дзяржавы, які мае вышэйшую юрыдычную сілу і вызначае грамадою дзяржаўны лад, выбарчую сістэму, прынцыпы арганізацыі і дзейнасці дзяржаўных органаў і асноўныя правы і абавязкі грамадзян. Канстытуцыя СССР. Манархічная канстытуцыя.

2. Будова арганізма, склад цела. Канстытуцыя чалавека. Канстытуцыя жывёлы.

[Ад лац. constitutio — будова; ўстанаўленне.]

го́ла,

1. Прысл. да голы.

2. безас. у знач. вык. Пуста, нікога або нічога няма. Увечары на вуліцы стала пуста, гола: з канца ў канец не сустрэць чалавека. Скрыган. Мы ў полі, пры лесе, Ссякалі капусту. А сёння там гола, А сёння там пуста. Бялевіч.

аўтама́т, ‑а, М ‑маце, м.

1. Апарат (машына, станок), які самастойна, без непасрэднага ўдзелу чалавека выконвае работу. Тэлефон-аўтамат. Аўтамат-піла.

2. Від ручной аўтаматычнай зброі; пісталет-кулямёт. Гадзіны паўтары з лесу даносілася сапраўдная кананада: бесперапынна стракаталі аўтаматы, мерна і гулка білі карабіны. Матрунёнак.

[Ад грэч. automatos — самарухомы.]

бесхрыбе́тнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць бесхрыбетнага. Тут, у апошняй сцэне, ад маналогаў і рэплік Сама патыхае жыццёвым гартам, пераконанасцю чалавека, які шмат чаго пабачыў, перажыў, таму мае права на навучанне, на тое, нават, каб кінуць папрок многім за мяккацеласць, бесхрыбетнасць у барацьбе з прыгнятальнікамі. Навуменка.

выслу́хваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Незак. да выслухаць.

2. Збіраць чуткі, падслухваць. [Паўлюк:] — Ці ж .. [брат], думаеце, мяне як чалавека прымае? Як сабаку якому кіне костку дый патурыць вон... А яшчэ прымушае хадзіць усюды, выслухваць, што дзе пра яго гавораць, што дзе ладзяць супроць яго. Зарэцкі.

вяско́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да вёскі, уласцівы вёсцы. Вясковая хата. Вясковае жыццё.

2. Які жыве, працуе, дзейнічае ў вёсцы, у сельскай мясцовасці. Вясковы хлопец. Вясковы настаўнік. Вясковы карэспандэнт. □ Сярод вясковага люду аўтарытэт Самабыля, як краўца і слаўнага чалавека, стаіць надзвычайна высока. Колас.

гаспада́рлівы, ‑ая, ‑ае.

Эканомны, ашчадны, руплівы ў вядзенні гаспадаркі (пра чалавека). Кабета яна [Кацярына] гаспадарлівая — не можа дапусціць, каб «прадукцыя» псавалася. Скрыпка. [Лукашу], рупліваму і гаспадарліваму, хацелася хутчэй пачынаць уборку. Кавалёў. // Уласцівы такому чалавеку; дзелавы, клапатлівы. Гаспадарлівыя рукі. □ Максімка ішоў і гаспадарлівым вокам аглядаў сенажаць. Гурскі.