Клёпка1 ’дошчачкі, з якіх складаецца бочка, дзежка, кадушка і пад.’ (ТСБМ, Нас., Касп., Сл. паўн.-зах., Сцяшк.), ’дранка’ (Мат. Гом.). Укр.клепка, рус.клёпка, польск.klepka ’тс’. Няма падстаў разглядаць гэта слова як праславянскае. У такіх значэннях выступаюць толькі польскія і ўсходнеславянскія словы. Калі ўлічыць існаванне ст.-рус.клепка ў тым жа значэнні, польская крыніца становіцца неверагоднай і больш надзейнай здаецца старажытнаруская крыніца. Тэрмін мог узнікнуць на старажытнарускай глебе на аснове дзеяслова klepati, адтуль пранікнуць у польскую мову, а далей у чэшскую. Ням.Klappholz можа быць калькай з польскай мовы. Слаўскі (2, 209–210), Трубачоў (Эт. сл., 10, 11), ЕСУМ (2, 459) лічаць гэта слова праславянскім, хаця тэрміналагічнае значэнне яго абмежавана ў прасторы і часе.
Клёпка2 ’розум’ (ТСБМ, Нас., Шат., Юрч. Фраз. 2). Гэта значэнне ў тых жа дыялектах, дзе адзначана клёпка1 (гл.), што сведчыць аб метафарычным пераносе. Параўн. бел.клёпкі ў галаве не хапае, укр.не хватае клепок у голові, рус.не хватает клёпки в голове, польск.brak mu piątej klepki. У той жа час на беларускай моўнай глебе мы адзначаем клёпка ў значэнні ’розум’ і не ў складзе адпаведнага фразеалагізма. Гэта тлумачыцца тым, што тут атрымалася кантамінацыя з бел.клёк ’розум’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
inteligencja
inteligencj|a
ж.
1.розум; разумовае развіццё;
żywa ~a — жывы розум;
wyróżniać się ~ą — вылучацца розумам;
2. інтэлігенцыя;
czołowa ~a — перадавая інтэлігенцыя;
~a miejscowa — мясцовая інтэлігенцыя
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
наасфе́ра
(ад гр. noos = розум + sphaira = сфера, шар)
новы эвалюцыйны стан біясферы, пры якім істотным фактарам яе развіцця становіцца разумная дзейнасць чалавека.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
абмежава́насцьж
1. (сродкаўі г. д.) Beschränktheit f -, Knáppheit f -;
2. (прачалавека, розум) Beschränktheit f, Borníertheit f -; Míttelmäßigkeit f - (пасрэднасць)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
blindfold2[ˈblaɪndfəʊld]v.
1. завя́зваць во́чы
2. зацямня́ць, перашкаджа́ць ба́чыць (што-н.) або́ разабра́цца (у чым-н.);
Prejudices blindfold the mind. Забабоны асляпляюць розум.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
я́сны, -ая, -ае.
1. Яркі, зіхатлівы.
Я. месяц.
2. Светлы, нічым не зацемнены.
Яснае неба.
Ясная ноч.
Сягоння ясна (прысл.).
3.перан. Нічым не засмучаны, спакойны.
Я. твар.
Я. позірк.
4. Добра бачны, выразна ўспрымальны на слых, зразумелы.
Ясныя абрысы гор.
Ясная дыкцыя.
Абстаноўка ясная.
Я. намер.
Усё было ясна (безас., у знач.вык.).
5. Лагічны, стройны, дакладны.
Я. розум.
Я. адказ.
|| наз.я́снасць, -і, ж.
Унесці я. у гэта пытанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
crazy[ˈkreɪzi]adj.infml
1. вар’я́цкі, звар’яце́лы; шалёны; утрапёны;
go crazy звар’яце́ць;
drive/make smb. crazy прыво́дзіць каго́-н. у шале́нства
2. страшэ́нна захо́плены (кім-н./чым-н.); які́ страціў ро́зум ад захапле́ння (кім-н./чым-н.);
He is crazy about football. Ён страшэнна захапляецца футболам;
They were jazz crazy. Яны страцілі розум ад захаплення джазам.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
fastidious
[fæˈstɪdiəs]
adj.
1) патрабава́льны; перабо́рлівы
2) вы́танчаны
a fastidious mind or taste — вы́танчаны ро́зум або́ густ
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
алігафрэні́я
(фр. oligophrénie, ад гр. oligos = нешматлікі, нязначны + phren = розум)
мед. прыроджанае або набытае ў раннім узросце недаразвіццё разумовых здольнасцей; прыдуркаватасць (параўн.дэменцыя).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ко́сныI (невосприимчивый к новому, отсталый) ко́сный;
к. чалаве́к — ко́сный челове́к;
~ныя по́гляды — ко́сные взгля́ды;
к. ро́зум — ко́сный ум
ко́сныII, см. касцявы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)