◎ Прадаля́ты (мн. л. продоляты) ’затрымка; зацяжка’ (Нас.). Няясна. Паводле заўвагі Насовіча (там жа), запазычана з польскай мовы. Відаць, з do lata ’да лета’, пры атрыманні пазыкі “да лета”, да будучага ўраджаю. Гл. пра; значэнне ’адгадванне на будучы час’ таксама ў упрадаяяты (впродоляты) ’тс’ (Нас.). Цвяткоў (Запіскі, 53) лічыць слова паланізмам, але адзначае, што ў польскай мове яму няма адпаведніка. Ён выводзіць яго з польск.lato ’лета; год’ і прыставак (прыназоўнікаў) праўда‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зазна́йка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑знайцы, Т ‑знайкай, ж.; Рмн. ‑знаек.
Той, хто зазнаецца. Дзяўчына як дзяўчына. Праўда, не выскачка, не зазнайка.Гроднеў.Хацелася плаўненька пусціць [трактар] у ход, паказаць гэтаму зялёнаму зазнайку [Бадытчыку], што і мы не лыкам шытыя.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кручкатво́рства, ‑а, н.
Неадабр. Наўмыснае выкарыстанне ўсякіх дробязей, фармальнасцей для зацягвання, заблытвання судовых і адміністрацыйных спраў з карыслівай мэтай. — Хто б ён ні быў і чым бы ён ні кіраваўся, а ён чалавек небяспечны, крамольнік, гэта ясна, прайдоха, не пазбаўлены юрыдычнага кручкатворства, праўда, наіўнага.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накаса́цца, ‑аецца; зак.
Разм. Не ў час або нечакана з’явіцца, сустрэцца каму‑н.; надарыцца. Бяда накасалася. □ Раптам Яўген Іванавіч падхапіўся з крэсла, рукою памацаў скронь. І трэба ж якраз накасацца начальніку цэха Кісялёву са сваімі праблемамі.Мыслівец.[Дзядок:] — Ці праўда гэта, ці мо сон накасаўся!Лукша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
несправядлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Які адступаецца ад справядлівасці, парушае справядлівасць. Заўсёды ў расказах дзеда перамагала праўда над крыўдай, справядлівы чалавек над несправядлівым.Паслядовіч.// Які супярэчыць справядлівасці, не адпавядае патрабаванням справядлівасці. Несправядлівы лад. □ Свой лёс жалеза праклінае І тых, што выкулі з яго Вайны несправядлівай джала.Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нязру́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Пазбаўлены зручнасці ў карыстанні; дрэнна прыстасаваны для чаго‑н. Пад зямлёй праход нязручны, вузкі Выглядае просекай лясной.Аўрамчык.[Сцяпан:] — У.. [гаспадара явачнай кватэры], і праўда, куча дзяцей. Месца для шапірографа нязручнае.Арабей.
2. Які не садзейнічае поспеху, непрыдатны для дасягнення жаданых вынікаў. Нязручны момант.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
racja
racj|a
ж.
1.праўда, рацыя;
masz ~ę — твая праўда; маеш рацыю;
nie masz ~i — ты не маеш рацыі; ты памыляешся;
przyznać komu ~ę — прызнаць чыю праўду (слушнасць);
2.часцеймн.
~e — аргумент;
przytoczyć swoje ~e — прывесці свае аргументы;
3. прычына; падстава; рэзон;
nie bez ~i — не без падставы; небеспадстаўна; цалкам рэзонна;
4. порцыя; рацыён;
dzienna ~a — сутачны рацыён;
~a stanu — інтарэсы дзяржавы; дзяржаўныя інтарэсы;
z jakiej ~i? — з якой ласкі?; дзеля чаго?;
z ~i czego — на падставе чаго; у выніку (з прычыны) чаго;
(święta) ~a! разм. (святая) праўда!;
co ~a, to ~a — што праўда, то праўда;
bez dania ~i — без дай прычыны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)