Verbum

Склон ₁ грам. ‘склон’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Гарэц., Др.-Падб., Стан.). Утварэнне на ўласнай глебе ад запазычаных граматычных тэрмінаў склане́нне (гл.), скланя́ць, параўн. рус. склоне́ние, склоня́ть. Крукоўскі (Уплыў, 42) лічыць беларускае слова запазычаннем з рускай мовы.

Склон ₂ ‘схіл’ (Гарэц., Ласт., Сл. ПЗБ, Др.-Падб., Яшк.), ‘нахіл’ (ТС). У сучаснай літаратурнай мове, хутчэй за ўсё, з рус. склон ‘схіл’, аднак у народнай мове можа быць самастойным утварэннем, параўн. кланіць (гл.) і наступнае слова.

Гэ́ты ’гэты’. Рус. э́тот, э́та, э́то. У аснове ляжыць дэйктычнае э, да якога далучаецца *tъ. Гл. Фасмер, 4, 523. У бел. мове на пачатку слова пратэтычны гук.

До́лар ’долар’ (БРС). Рус. до́ллар, укр. до́лар. Запазычанне з англ. мовы ў XIX ст.: англ. dollar ’тс’ (аб гісторыі слова гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 163).

Жыўцо́м ’у жывым стане’. Рус. смал., пск., цвяр. живцо́м, укр. живце́м ’тс’, польск. żywcem ’пры жыцці, не змяняючы’. Прыслоўе з тв. скл. слова жывец ₁ ’жывы’ (гл.).

◎ Карні́сты ’пераборлівы’ (Сл. паўн.-зах.). Магчыма, запазычанне з літ. мовы. Параўн. літ. karnüs ’тс’ (Сл. паўн.-зах., 2, 420). Беларускае слова атрымала прадуктыўны суфікс назваў асоб⇉іст.

Карту́ль ’чалавек малога росту’ (Жд. 3). Слова, у якім захавалася прасл. kortъ у значэнні ’кароткі’ (гл. кароткі). Суфікс ‑ulь утварае назоўнікі ад якасных прыметнікаў (SP, 1, 110).

Квашня́ ’залішне кіслае, кісляціна’ (Жыв. сл.), ’кадка з-пад кваса’ (Касп.). Слова ў другім значэнні (ёмістасць) утворана паводле рэгулярнай мадэлі з ‑ня‑суфіксацыяй (Сцяцко, Афікс. наз., 166).

◎ Нэ́г̌ер ’негр’ (гродз., Сл. ПЗБ). Запазычанне беларуска-літоўскай кантактнай зоны: фанетычны воблік слова дапускае ўплыў на зыходную форму негр (гл.) літ. negras ’тс’ і negeras ’нядобры, дрэнны’.

◎ Па́цеж, пицеч ’прамывіна ў лёдзе на стрыжні ракі’ (ТС). З польск. pacierz ’хрыбетнік’. Другое слова пацеч аформлена пад уздзеяннем народнай этымалогіі да цячы, параўн. рус. течь (назоўнік).

Мішкуля́нка ’змешаны пасеў збожжавых культур’ (брасл., Сл. ПЗБ). Складанаскарочанае слова, утворанае ад з‑мешаныя культуры пры дапамозе суфікса ‑янк‑а (аб ім гл. Сцяцко, Афікс. наз., 180).