смычо́к, ‑чка, м.
1. Тое, што і смык (у 1 знач.). Дзіўныя гукі, што выплываюць з-пад смычка цудадзея-музыкі, вясёлкавыя фарбы, беражліва пакладзеныя мастаком на палатно, — таксама чаруюць і захапляюць. Шахавец.
2. Прылада для трапання шэрсці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стры́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. стрыгчы (у 1 знач.).
2. Спосаб падстрыгання валасоў, форма прычоскі. Медная стрыжка. Стрыжка пад бокс.
•••
Нулявая стрыжка — стрыжка нагала.
Стрыжка купонаў — атрыманне рэнты, працэнтаў з каштоўных папер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцы́ла, ‑ы, ж.
У выразе: між Сцылай і Харыбдай — (быць, знаходзіцца, аказацца і пад.) у такім становішчы, калі небяспека ці непрыемнасць пагражае з двух бакоў (ад назвы міфалагічных пачвар, што жылі па абодвух баках вузкага марскога праліва).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тушка́нчык, ‑а, м.
Млекакормячая жывёліна атрада грызуноў з вельмі доўгімі заднімі нагамі і хвастом, якая жыве ў пустынях і стэпах. Ратуючыся ад агню, на дарогу сыпаліся дажджом конікі, у дзікім спалоху кідаліся нам пад ногі тушканчыкі. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фальварко́вец, ‑коўца, м.
Уладальнік фальварка. — З Беларусі? — перапытаў Ленін. — Людзі там, кажуць, у вас добрыя. Пралетарыят гераічны. Ды і сяляне ў шапку не спалі: фальваркоўцам часта чырвоных пеўнікаў пад стрэхі пускалі. Сабаленка. // Той, хто жыве ў фальварку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ярэ́мны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ярма. Ярэмны вол. □ Звалі [лістоўкі] на паўстанне З-пад ярэмных пут. Бядуля. Мо і праўда — валы скамянелі Ад работы ярэмнай, цяжкой? Арочка.
•••
Ярэмныя вены — парныя вены, якія ідуць ад галавы, твару.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наш, -ага, м., на́ша, -ай, ж., на́ша, -ага, н., мн. на́шы, -ых; займ. прынал.
1. Які належыць нам, які мае адносіны да нас.
Наша акруга.
2. у знач. наз. на́шы, -ых. Блізкія нам людзі, сваякі, таварышы (разм.).
Наведаць нашых.
◊
Ведай (знай) нашых; няхай ведаюць (знаюць) нашых (разм.) — вось мы якія, вось з кім маеце справу.
І нашым і вашым (разм.) — адным і другім адначасова (служыць, дагаджаць і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ме́сці, мяту́, мяце́ш, мяце́; мяцём, мецяце́, мяту́ць; мёў, мяла́, мяло́; мяці́; ме́цены; незак., што.
1. Ачышчаць якую-н. паверхню ад смецця, пылу венікам, мятлой, шчоткай і пад.
М. палогу.
М. вуліцу.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). 3 сілай гнаць, пераносіць што-н. з месца на месца.
Вецер мяце лісце.
Пачало м. (безас.).
|| зак. падме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; падмёў, -мяла́, -мяло́; -мяці́; -ме́цены (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мясі́ць, мяшу́, ме́сіш, ме́сіць; ме́шаны; незак.
1. што. Размякчаць, размінаць якую-н. густую масу, перамешваючы з вадой.
М. цеста.
М. гліну.
2. перан., што. Хадзіць, ездзіць па чым-н. гразкім, топкім, сыпкім і пад.; мяць, шкодзіць, топчучы (разм.).
М. гразь.
Коні месяць пасевы.
3. перан., каго (што). Біць, дубасіць (разм.).
Мясілі яго чым папала.
|| зак. змясі́ць, змяшу́, зме́сіш, зме́сіць; зме́шаны.
|| прым. мясі́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
М. цэх хлебазавода.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
нарэ́шце, прысл.
1. Пасля ўсяго, напаследак.
Здагадацца н.
2. у знач. далучальнага злуч. (часта ў спалучэнні са злучнікам «і»). Ужыв. для далучэння асобнага слова або цэлага сказа.
Ехалі, ехалі, н. даехалі.
3. у знач. пабочн. сл. Паказвае на завяршэнне працэсу, дзеяння, з’явы.
Н., выйшаў з лесу на палянку.
4. у знач. пабочн. сл. Паказвае, што мера цярпення, чакання і пад. скончылася, або падкрэслівае што-н.
Сціхнеце вы, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)