сумне́нне, ‑я, н.
1. Няўпэўненасць у праўдзівасці, сапраўднасці чаго‑н.; меркаванне пра магчымую неадпаведнасць чаго‑н. рэчаіснасці. А праз паўгадзіны ўжо не было сумнення, што будзе бура. Маўр. Сумнення не было, ішоў цягнік. Лынькоў. // Падазрэнне, асцярога. Неяк перад выхадам Юткевіч неўпрыкмет падзяліўся з Маслоўскім сумненнямі. Мікуліч. Ніколі да .. [Соні] не закрадалася сумненне, што яна робіць не тое і не так, як трэба. Новікаў.
2. Цяжкасць, замінка, што ўзнікае ў працэсе якой‑н. работы, пры вырашэнні якога‑н. пытання. Гэта добра. З задавальненнем выслухаем вас [Дзянісаў], — працягваў прэзідэнт. Але ў нас ёсць адно сумненне: адносна пасадкі ракеты. Гамолка.
3. Стан душэўнага разладу, няўпэўненасці, які ўзнікае пры адсутнасці мэтанакіраванасці, ад няяснасці свайго жыццёвага шляху. Момант свядомага прыняцця ідэй марксізма-ленінізма быў для Змітрака Бядулі далёка наперадзе, гэтаму часу папярэднічаў доўгі перыяд цяжкіх сумненняў і пакутлівых шуканняў. Каваленка. Аднак жа такая справа, як вялікі горад па суседству, як падземнае кананне на дзесяткі кіламетраў навакол, усё ж прыводзіла старога ў сумненне. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыво́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; незак., каго-што.
1. Выклікаць трывогу; прыводзяць у стан неспакою. [Надзі] было шкада бацькі, яе трывожыла яго слабае здароўе, што пагаршалася з кожным днём. Шахавец. Сесія не палохала мяне [Стэфу] і не трывожыла: я была ўпэўнена, што добра здам экзамены. Савіцкі. [Сцяпан:] — Мяне асабіста ў першую чаргу трывожыла жніво. Пянкрат. // Парушаць душэўную раўнавагу, хваляваць. Толькі чый гэта, чый гэта погляд Так трывожыць зараз мяне? Азірнуўся — і рыфмы загл[у]хлі: Пекнай пані партрэт на сцяне. Панчанка.
2. Парушаць спакой каго‑, чаго‑н., турбаваць. Цэлы дзень загадчыка трывожылі наведвальнікі. □ Не будзіце, матулі, дачок закаханых, Не трывожце іх светлыя сны. Сняцца ім у рамонкавым звоне паляны, Сняцца зоры на вейках вясны. Жычка. [Тарас:] — Жонку трывожыць не хочацца, яна там працуе, робіць сваю справу. Мікуліч. / Пра вецер, сонца і пад. Звінеў ад жаўранкаў абшар І вецер поля не трывожыў. Астрэйка. // перан. Бударажыць мінулае, перажытае. Толькі навошта трывожыць нядобрыя ўспаміны. Шахавец. А навошта трывожыць ім боль, — Родны іх пахаваны, — Сыпаць горкую соль Успамінаў на свежыя раны? Куляшоў.
3. Раздражняць, раз’ятрываць. Трывожыць рану.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увагна́ць, уганю, угоніш, угоніць; пр. увагнаў, ‑гнала; заг. увагні; зак., каго-што (пераважна ў пр. часе).
1. Прымусіць увайсці, убегчы куды‑н.; загнаць. Увагнаць жывёлу ў хлеў.
2. З сілай убіць, уткнуць у што‑н. Увагнаць рыдлёўку ў зямлю. □ Шавец з маху ўвагнаў цвік у абцас. Васілёнак. [Яўген] павольна ўзяў сякеру, што стаяла ля маіх ног, узмахнуў і з разгону глыбока ўвагнаў яе ў пянчук. Савіцкі.
3. перан. Давесці каго‑н. да якога‑н. стану (звычайна непрыемнага). Увагнаць у расходы. □ Маці крыху ўпіралася, даводзіла, што навука ў сухоты мяне ўгоніць, але хутка здалася. Мядзёлка. Добра .. [дзяўчаты] спявалі, прыемна было слухаць, але як завялі адну песню старую, дык аж у слёзы ўвагналі Ганну. Дубоўка.
•••
Увагнаць у магілу (у труну, у дамавіну, у зямлю) — тое, што і загнаць у магілу (у труну, у дамавіну, на той свет, у зямлю) (гл. загнаць).
Увагнаць у пот — прымусіць многа і напружана працаваць (да поту).
Увагнаць у чырвань — засароміць, прымусіць пачырванець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хвалі́цца, хвалюся, хвалішся, хваліцца; незак.
Расхвальваць што‑н. сваё, свае поспехі, заслугі і пад. Хваліцца сілай. □ — Вось гэта ў мяне сёлета добра ўрадзіла! — хваліўся гаспадар, паказваючы на канюшыну. Бядуля. [Сонька] ўсім хваліцца, што кучаравая ад роду, але мы ведаем, што без гарачага цвіка тут не абыходзіцца. Сяркоў. Дык вось кінь, Ілья, хваліцца Сваім громам, бліскавіцай: Твая тэхніка — старая, У архіў даўно пара ёй. Крапіва. // З пахвальбой расказваць пра свае ўчынкі, дасягненні і пад. Бацька, захмялелы, хваліўся за сталом, што ён зарабіў не блага і надумаў набыць машыну-воўначасалку. Кухараў. Адразу ж пачала [імянінніца] хваліцца: — А ў нас сёння смачны-смачны пірог быў, з варэннем. Юрэвіч. // З выхваляннем абяцаць зрабіць што‑н. Польскі хлопец Янэк хваліўся сваёй маме, што ён наловіць многа рыбы. Брыль. [Хлапчукі:] — А яшчэ хваліўся — любога на лапаткі палажу! Рунец. // Расказваць, паведамляць пра што‑н. Лясніцкі.. звярнуўся да Тацяны: — Хваліцеся ж, Тацяна Карпаўна, вашымі поспехамі ў санітарнай справе. Шамякін. Пра гэтае месца мы нікому з рыбакоў не хваліліся, бо, апрача ўсяго, там лепш чым дзе бярэцца рыба. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
brush
I [brʌʃ]
1.
n.
1) шчо́тка, шчо́тачка f., dim.; пэ́ндзаль -ля m. (для малява́ньня); памазо́к -ка́ m. (для гале́ньня)
2) чышчэ́ньне, часа́ньне шчо́ткаю
to give a good brush — до́бра паскрэ́бсьці
3) суты́чка f.; сва́рка f.
a brush with the enemy — суты́чка з во́рагам
4) пушы́сты хвост
2.
v.
1) чы́сьціць, зьмята́ць, часа́ць шчо́ткаю; малява́ць пэ́ндзлем
2) абціра́ць, зма́хваць (сьлёзы)
3) лёгка дакрана́цца
•
- brush aside
- brush away
- brush off
- brush up on
II [brʌʃ]
n.
1) лама́чча n.
2) густы́ за́расьнік, хмызьня́к -у́ m.
3) рэ́дка насе́лены абша́р; глуш, глухме́нь f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Est avis in dextra melior quam quattuor extra
Лепш адна птушка ў правай руцэ, чым чатыры ў паветры.
Лучше одна птица в правой руке, чем четыре в воздухе.
бел. Лепш злавіць маленькую рыбку, чым вялікую жабу. Лепш пагана ехаць, чым добра ісці. Лепш верабей у руцэ, чым голуб на страсе. Лепш сініца/верабей у руцэ, чым журавель/жораў у небе.
рус. Лучше синица в руках, чем журавль в небе. Лучше яйцо сегодня, чем курица завтра. Не сули бычка, дай стакан молочка. Не сули собаке пирога, а дай краюху. Ближняя соломка лучше дальнего сенца. Лучше голубь в тарелке, чем глухарь на току. Лучше воробей в руке, чем петух на кровле.
фр. Moineau a la main vaut mieux que la grue qui vole (Воробей в руках лучше, чем журавль, который летает).
англ. A bird in the hand is worth two in the bush (Птица в руке стоит двух в кустах). One today is worth two tomorrows (Одно «сегодня» лучше двух «завтра»).
нем. Besser ein dürrer Hab’ ich als ein fetter Hätt’ ich (Лучше худой ястреб, чем жирный ястребёнок). Besser ein Sperling in der Hand als ein Kranich auf dem Dache (Лучше воробей в руке, чем журавль на крыше). Ein Vogel in der Hand als zehn über Land (Одна птица в руке, чем десять над землёй/в небе). Ein Sperling in der Hand ist besser als zehn auf dem Dache (Один воробей в руке лучше, чем десять на крыше).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
spréchen
*
1.
vi (mit j-m über A, von D) гавары́ць, размаўля́ць (з кім-н. аб кім-н., чым-н.)
gut [geläufig, flíeßend] Deutsch ~ — до́бра [бе́гла, свабо́дна] размаўля́ць па-няме́цку
durch [über] den Rúndfunk ~ — выступа́ць па ра́дыё
wir ~ uns noch! — мы яшчэ́ паразмаўлцем!
ich hábe mit dir zu ~ — мне трэ́ба з табо́й пагавары́ць
ich bin héute für ihn nicht zu ~ — я не прыму́ [не магу́ прыня́ць] яго́ сёння
auf j-n, auf etw. (A) zu ~ kómmen* — загавары́ць аб кім-н., аб чым-н.
auf j-n gut zu ~ sein — до́бра адкліка́цца аб кім-н., быць высо́кай ду́мкі аб кім-н.
2.
vt
1) гавары́ць
ein Úrteil ~ — выно́сіць прысу́д [прыгаво́р]
Recht ~ — выно́сіць рашэ́нне па спра́ве
j-m das Wort ~ — абараня́ць каго́-н.
man spricht — ка́жуць, гаво́раць, хо́дзяць чу́ткі
2) размаўля́ць, ве́сці размо́ву (з кім-н.)
3) (auf A) нагаво́рваць (што-н. на магнітафонную стужку)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
recht
1. a
1) пра́вы;
~er Hand па пра́вую руку́;
~er Vertéidiger пра́вы абаро́нца (футбол)
2) слу́шны, пра́вільны, адпаве́дны;
der ~e Weg пра́вільная даро́га;
das geht nicht mit ~en Díngen zu тут спра́ва нячы́стая;
es ist nicht ~ von dir гэ́та [так] нядо́бра з твайго́ бо́ку;
schon ~! до́бра!, у зго́дзе!;
es ist mir ~ я зго́дзен, мяне́ гэ́та задавальнце
3) адпаве́дны;
im ~en Áugenblick у адпаве́дны мо́мант
4) сапра́ўдны;
er gibt sich ~e Mühe ён сапраўды́ намага́ецца;
ich hábe kein ~es Zútrauen zu ihm я не асаблі́ва давяра́ю яму́
5) матэм. прамы́ (вугал)
2. adv слу́шна, справядлі́ва; даво́лі;
~ gut даво́лі до́бра;
es geschíeht ihm ~ ён гэ́тага ва́рты [заслуго́ўвае];
erst ~ тым больш, пагато́ў;
~ und schlecht з грахо́м папала́м;
ich wérde nicht ~ klug daráus я гэ́тага ніцк не магу́ зразуме́ць;
man kann es ihm nicht ~ máchen яму́ ніцк не даго́дзіш
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
верх м.
1. (род. ве́рху) в разн. знач. верх;
в. гары́ — верх горы́;
фу́тра з суко́нным ве́рхам — шу́ба с суко́нным ве́рхом;
2. только мн., муз. верхи́;
у яе́ до́бра гуча́ць вярхі́ — у неё хорошо́ звуча́т верхи́;
3. (род. ве́рха) (верхняя часть предмета) верх; (у шляпы — ещё) ту́лья ж.;
наня́ць в. да́чы — снять верх да́чи;
◊ узя́ць в. — взять верх;
в. даскана́ласці — верх соверше́нства;
з ~хам — с ве́рхом;
це́раз в. — че́рез край;
чый в. — чей верх;
мой (твой, яго́, яе́ і г.д.) в. — мой (твой, его́, её и т.д.) верх
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
звалі́цца I сов., в разн. знач. свали́ться; (вниз — ещё) упа́сть; свороти́ться; (о самолёте, машине, корабле — ещё) накрени́ться; сверну́ться;
з во́за ~лі́ўся сноп — с во́за свали́лся (упа́л) сноп;
ён уве́сь час дрэ́нна адчува́ў сябе́ і, нарэ́шце, ~лі́ўся — он всё время пло́хо себя́ чу́вствовал и, наконе́ц, свали́лся;
~лі́лася на мяне́ ця́жкая спра́ва — свали́лось на меня́ тру́дное де́ло;
◊ гара́ з плячэ́й ~лі́лася — гора́ с плеч свали́лась;
як з не́ба ~лі́ўся — как с не́ба свали́лся;
ка́мень з сэ́рца ~лі́ўся (спаў) — ка́мень с се́рдца свали́лся
звалі́цца II сов. сваля́ться, уката́ться;
сукно́ до́бра ~лі́лася — сукно́ хорошо́ сваля́лось (уката́лось)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)