навіга́цыя, -і, ж.
1. Суднаходства, мараплаванне.
Адкрыць навігацыю.
2. Перыяд года, калі магчыма суднаходства.
3. Навука аб спосабах выбару шляху і метадах ваджэння суднаў, лятальных і касмічных апаратаў.
Падручнік па навігацыі.
Паветраная н.
Касмічная н.
4. Тэхналогія, працэс кіравання і выбару аптымальнага маршруту для транспартнага сродку з дапамогай навігатара (у 2 знач.).
Аўтамабільная н.
|| прым. навігацы́йны, -ая, -ае.
Н. перыяд.
Навігацыйныя прыборы.
Навігацыйная сістэма
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэспу́бліка, -і, ДМ -ліцы, мн. -і, -лік, ж.
1. Форма дзяржаўнага кіравання, пры якой усе вышэйшыя органы ўлады выбіраюцца або фарміруюцца агульнанацыянальнымі прадстаўнічымі ўстановамі.
Прэзідэнцкая р. (калі на чале дзяржавы стаіць выбраны шляхам прамых або ўскосных выбараў прэзідэнт, які з’яўляецца і кіраўніком урада). Парламенцкая р. (калі ў дзяржаве вяршэнствуе парламент).
2. Дзяржава з выбранымі на пэўны тэрмін органамі ўлады.
|| прым. рэспубліка́нскі, -ая, -ае.
Рэспубліканская канферэнцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
камітэ́т, ‑а, М ‑тэце, м.
1. Выбарны орган, які кіруе якой‑н. работай. Партыйны камітэт. Выканаўчы камітэт. Камітэт камсамола. Мясцовы камітэт. Бацькоўскі камітэт.
2. Орган дзяржаўнага кіравання, які выконвае пэўныя функцыі. Камітэт па справах фізкультуры і спорту пры Савеце Міністраў Саюза ССР.
[Фр. comité ад лац. commitere — даручаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інста́нцыя, ‑і, ж.
Асобная ступень у сістэме падначаленых адзін другому органаў дзяржаўнага кіравання, партыйных, прафсаюзных, судовых і інш. арганізацый. Вышэйшыя інстанцыі. Першая інстанцыя. □ Было задавальненне ад таго.., што такая высокая партыйная інстанцыя з такой чуласцю і ўвагай паставілася да справы радавых камуністаў. Шамякін.
[Ад лац. instantia — непасрэдная блізкасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́бка
(рус. рубка, ад гал. roef = каюта)
1) надбудоўка на верхняй палубе судна, дзе знаходзіцца пост кіравання суднам;
2) назва розных спецыяльных памяшканняў (напр. р. радыёстанцыі);
3) кабіна ў дырыжаблі для камандзіра і прылад кіравання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
аптыміза́цыя
(ад лац. optimus = найлепшы)
выбар найлепшага варыянта з некалькіх магчымых (напр. а. працэсу кіравання).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ле́йцы
(польск. lejce, ад ням. Leitseil)
частка вупражы, вяроўкі або рамяні для кіравання запрэжаным канём.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
адміністрацы́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае дачыненне да адміністрацыі. Адміністрацыйнае спагнанне. Адміністрацыйнае ўмяшанне. Адміністрацыйная адзінка. Адміністрацыйныя меры. Адміністрацыйныя расходы. // Уласцівы адміністратару. Адміністрацыйныя здольнасці.
2. Які мае дачыненне да органаў дзяржаўнага кіравання. Адміністрацыйны апарат. Адміністрацыйны цэнтр. Адміністрацыйныя органы. Адміністрацыйны надзел.
•••
У адміністрацыйным парадку гл. парадак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаўла́дства, ‑а, н.
1. Сістэма аднаасобнага кіравання дзяржавай, калі правіцель карыстаецца неабмежаванай уладай. Царскае самаўладства. □ Гераічная барацьба лепшых сыноў рабочага класа падарвала ўстоі самаўладства. Купала. // Поўная ўлада над кім‑, чым‑н.; дэспатызм. Выступленне сялян супраць самаўладства пана.
2. Схільнасць падпарадкоўваць сваёй волі; уладалюбства. Бацькоўскае самаўладства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мана́рхія
(гр. monarchia, ад monos = адзін + arche = улада)
форма кіравання, пры якой вярхоўная ўлада належыць адной асобе (манарху), а таксама дзяржава з такой формай кіравання.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)