Анало́й, налоʼй царк.; фанетычна змененае ст.-рус. аналогии (Сразн., 1, 22) ’пюпітр’ з грэч. ἀνάλόγι(ον) (аб чым Фасмер, ИОРЯС, 12, 2, 220; Фасмер, 1, 77; Ісачанка, ZfSl, 2, 504, у сувязі з формай налой у Герберштейна (1526) пацвярджае этымалогію Фасмера). Слова ў народнай мове перажыло пэўныя семантычныя змены (ад выключна царкоўнай прылады да століка для кніг, нот у хаце, ад століка да ўзвышэння; параўн. Даль, 2, 435; Нас. налоецъ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
карэ́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Спрадвечны, пастаянны (пра жыхароў пэўнай тэрыторыі, прадстаўнікоў пэўнага асяроддзя). Карэннае насельніцтва. Карэнны жыхар Беларусі. □ — Я карэнны ленінградзец. І трэба ж так стацца: у дзяцінстве я ніколі не быў у вёсцы. Васілевіч.
2. Які датычыцца асноў чаго‑н., істотны, радыкальны. Карэнныя змены. Карэннае пытанне. Карэнныя інтарэсы народа.
3. Які мае адносіны да кораня слова; каранёвы. Карэнная частка слова. Карэнная галосная.
•••
Карэнныя зубы гл. зуб.
Карэнным чынам гл. чын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэвалюцы́йны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да рэвалюцыі, звязаны з ёю. Рэвалюцыйнае свята. Рэвалюцыйныя песні. Рэвалюцыйны сцяг. // Які стаіць на баку рэвалюцыі, прасякнуты духам рэвалюцыі, яе ідэямі. Рэвалюцыйны клас. Рэвалюцыйны пісьменнік. // Накіраваны на ажыццяўленне рэвалюцыі. Рэвалюцыйная барацьба. Рэвалюцыйны рух. // Устаноўлены рэвалюцыяй, у выніку рэвалюцыі. Рэвалюцыйная дыктатура рабочага класа. Рэвалюцыйны ўрад.
2. Які ўносіць карэнныя змены, пераўтварэнні ў якую‑н. галіну (навуку, тэхніку, мастацтва). Рэвалюцыйныя пераўтварэнні ў тэхніцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антрапафо́бы
(ад антрапа- + -фоб)
расліны і жывёлы, якія не пераносяць змены ўмоў існавання пад уплывам дзейнасці чалавека, напр. адоніс, кавыль не церпяць узмоцненай пасьбы, касьбы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
відыко́н
[ад лац. vid(ere) = бачыць + гр. eikon = адлюстраванне]
перадавальная тэлевізійная трубка, якая дзейнічае ў залежнасці ад змены электрычнага супраціўлення фотаадчувальнага слоя пад уплывам святла.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гідро́граф
(ад гідра- + -граф)
1) спецыяліст у галіне гідраграфіі;
2) графік змены расходу вады ў рацэ за пэўны час, напр. за сезон або за год.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
канста́нтнасць
(ад канстантны)
псіх. адноснае пастаянства ўспрымальных характарыстык аб’екта (яго велічыні, формы, колеру) пры параўнальна шырокім дыяпазоне змены ўмоў успрымання (аддаленасці, ракурсу, асветленасці і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лютэі́н
(ад лац. luteum = жаўток)
адзін з жаночых палавых гармонаў, які рыхтуе слізістую абалонку маткі для прыняцця зародка, а таксама стымулюе змены ў малочных залозах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
маргані́зм
[ад англ. T. Morgan = прозвішча амер. біёлага (1866—1945)]
кірунак у генетыцы, паводле якога крыніцай зменнасці арганізмаў з’яўляюцца мутацыі генаў або змены іх становішча.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
скардату́ра
(іт. scordatura)
часовая змена звычайнай настройкі струн музычных інструментаў, пераважна лютні і скрыпак, для аблягчэння выканання некаторых відаў акордаў, змены дыяпазону інструмента і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)