We have no spare room for the table. Няма дзе паставіць стол;
I have no spare money. У мяне няма грошай у запас.
2.во́льны, незаня́ты (час);
He paints in his spare time. У вольны час ён малюе.
3.fml худы́, то́нкі, хударля́вы;
a spare frame хударля́вы целаскла́д
4. мізэ́рны, уме́раны;
He is spare of speech. Ён скупы на словы;
The room is spare of furniture. У пакоі вельмі мала мэблі.
5. стро́гі, ашча́дны;
a spare diet стро́гая дые́та
♦
go spareBrE, infml разысці́ся, раззлава́цца, шале́ць ад зло́сці
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АШАРЫ́,
аль-Ашары Абу-ль-Хасан Алі Ібн Ісмаіл (873, Басра — 935), арабскі багаслоў, адзін з заснавальнікаў каламу—мусульм. артадаксальнай схаласт. тэалогіі. Яго вучэнне — спроба кансалідаваць суніцкае веравучэнне на аснове сінтэзу мутазілізму і ханбазілізму (гл. ў арт.Іслам). Асн. творы — «Вучэнне мусульман» і «Тлумачэнне асноў веры». Сцвярджаў абсалютны характар божай усёмагутнасці, рэальнае існаванне божых атрыбутаў, багатворнасць Карана. Адказнасць чалавека за свае дзеянні імкнуўся абгрунтаваць з дапамогай тэорыі, паводле якой чалавечыя ўчынкі робяцца непасрэдна Богам, а чалавек вольны быццам бы прыпісваць іх сабе.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Лёз ’зазор’ (гродз., Нар. сл.), лёзны ’свабодны, нічым не заняты’ (Бяльк.), ’пусты, лёгкі’ (КЭС, лаг.), ’неказырны’ (Янк. I), сувалк.loźniak ’агароднік, бедны селянін, які жыве за вёскай’ (КСПГ), ст.-бел.лезный, лиозный, люзный ’вольны’ (з XVI ст.) запазычаны са ст.-польск.luz (польск.luz, каш.loz, lóz ’вольнае месца’), luźny ’свабодны, разрознены’, якія паходзяць з ням.los ’свабодны, з зазорам’ < ст.-в.-ням., с.-в.-ням.los ’свабодны, расслаблены’, ’гарэзлівы’ (Слаўскі, 4, 393; Булыка, Запазыч., 192). Гл. яшчэ лёс2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каза́к1, казака і казака; мн. казакі, ‑коў і казакі, ‑аў; м.
1. На Русі ў 15–17 стст. вольны чалавек з прыгонных сялян, халопаў, гарадской беднаты, якія ўцякалі на ўскраіны дзяржавы — Дон, Запарожжа, Яік. Запарожскія казакі. □ Большая частка казакоў складалася з былых прыгонных сялян, якія ўцякалі на Украіну і паўднёвыя вобласці Беларусі ад прыгоннай няволі.«Беларусь».
2. У дарэвалюцыйнай Расіі з 18 ст. — прадстаўнік ваеннага саслоўя — ураджэнец вайсковых абласцей (Кубанскай, Арэнбургскай, войска Данскога і інш.), які быў абавязан несці службу ў асобых вайсковых часцях за льготнае карыстанне зямлёй. Данскія казакі.// Радавы асобых (звычайна кавалерыйскіх) вайсковых часцей, якія камплектаваліся з ураджэнцаў вайсковых абласцей. У вёсцы трывога: прыехаў земскі з казакамі.Якімовіч.
3. Ураджэнец некаторых (былых вайсковых) абласцей СССР.
4.перан. Пра спрытнага, маладога мужчыну. — Па-нашаму было гэтак, — хто хлопец хлёсткі і смелы, той і казак.Брыль.
•••
Вольны казак — пра свабоднага чалавека, які ні ад каго не залежыць.
[Ад цюрк. казак — вольны чалавек.]
каза́к2, ‑а, м.
Тое, што і казачок (у 3 знач.). Разгарнуў Грамыка полы, Казака йдзе сам-адзін.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВІТА́ЛІ Іван Пятровіч
(1794, С.-Пецярбург — 17.7.1855),
рускі скульптар. Вучыўся ў свайго бацькі П.Віталі і як вольны слухач у Пецярбургскай АМ (у 1842—55 праф.). Майстар манум.-дэкар. і партрэтнай скульптуры, выкананай пад уплывам класіцызму. Найб. вядомыя яго творы: калясніца Славы і рэльеф «Вызваленне Масквы» для Трыумфальных варотаў (1829—34), дэкар. скульптура фантанаў на плошчах Лубянскай і Тэатральнай (абодва 1835) у Маскве; партрэты К.П.Брулова (1836), А.С.Пушкіна (1837), «Венера» (1852); статуі і рэльефы Ісакіеўскага сабора (1841—43) у Пецярбургу.
Літ.:
Якирина Т.В., Одноралов Н.В. Витали, 1794—1855. Л.; М., 1960.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
элеўтэрако́к
(н.-лац. eleutherococcus, ад гр. eleutheros = вольны + kokkos = костачка)
кустовая расліна сям. араліевых з пакрытымі калючкамі галінкамі і дробнымі жаўтаватымі або лілаватымі кветкамі ў парасоніках, пашыраная ва Усх. Азіі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная і лекавая (па дзеянню блізкая да жэньшэню).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
vacant[ˈveɪkənt]adj.
1. незаня́ты, во́льны;
a vacant appartment незаня́тая кватэ́ра;
a vacant seat во́льнае ме́сца (у тэатры, аўтобусе і да т.п.)
2.fml вака́нтны;
a vacant post вака́нтная паса́да
3. бязду́мны; пусты́;
a vacant face не выра́зны твар;
a vacant mind по́ўная адсу́тнасць ду́мак; ту́пасць;
with a vacant stare бязду́мна; няўця́мна
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
at liberty
а) во́льны, на во́лі
to set prisoners at liberty — вы́пусьціць вя́зьняў на во́лю
б) дазво́лены
You are at liberty to make any choice — Вы мо́жаце вы́браць, што хо́чаце
в) незаня́ты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
styl, ~u
м. стыль;
styl joński архіт. іянічны стыль;
styl dowolny спарт.вольны стыль;
styl literacki — літаратурны стыль;
stary (nowy) styl — стары (новы) стыль
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
стыльIм
1.маст, літ, лінгв Stil m -s, -e;
піса́ць до́брым стылемéinen guten Stil schréiben*;
перада́ць стыль stílgetreu wíedergeben*;
захава́ць стыль den Stil wáhren;
2. (манера) Stil m; Maníer f -, -en;
стыль кіраўні́цтва Führungsstil m;
во́льны стыльспарт Fréistil m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)