ды́мна-шы́зы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ды́мна-шы́зы |
ды́мна-шы́зая |
ды́мна-шы́зае |
ды́мна-шы́зыя |
| Р. |
ды́мна-шы́зага |
ды́мна-шы́зай
ды́мна-шы́зае |
ды́мна-шы́зага |
ды́мна-шы́зых |
| Д. |
ды́мна-шы́заму |
ды́мна-шы́зай |
ды́мна-шы́заму |
ды́мна-шы́зым |
| В. |
ды́мна-шы́зы (неадуш.)
ды́мна-шы́зага (адуш.) |
ды́мна-шы́зую |
ды́мна-шы́зае |
ды́мна-шы́зыя (неадуш.)
ды́мна-шы́зых (адуш.) |
| Т. |
ды́мна-шы́зым |
ды́мна-шы́зай
ды́мна-шы́заю |
ды́мна-шы́зым |
ды́мна-шы́зымі |
| М. |
ды́мна-шы́зым |
ды́мна-шы́зай |
ды́мна-шы́зым |
ды́мна-шы́зых |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сінява́та-шы́зы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сінява́та-шы́зы |
сінява́та-шы́зая |
сінява́та-шы́зае |
сінява́та-шы́зыя |
| Р. |
сінява́та-шы́зага |
сінява́та-шы́зай
сінява́та-шы́зае |
сінява́та-шы́зага |
сінява́та-шы́зых |
| Д. |
сінява́та-шы́заму |
сінява́та-шы́зай |
сінява́та-шы́заму |
сінява́та-шы́зым |
| В. |
сінява́та-шы́зы (неадуш.)
сінява́та-шы́зага (адуш.) |
сінява́та-шы́зую |
сінява́та-шы́зае |
сінява́та-шы́зыя (неадуш.)
сінява́та-шы́зых (адуш.) |
| Т. |
сінява́та-шы́зым |
сінява́та-шы́зай
сінява́та-шы́заю |
сінява́та-шы́зым |
сінява́та-шы́зымі |
| М. |
сінява́та-шы́зым |
сінява́та-шы́зай |
сінява́та-шы́зым |
сінява́та-шы́зых |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ГО́ЛУБ ШЫ́ЗЫ
(Columba livia),
птушка сям. галубіных атр. голубападобных. Пашыраны ў Паўн. Афрыцы, на Пд Еўразіі. Насяляе скалы, горныя цясніны, яры, абрывістыя берагі рэк. Паўсвойскія галубы шызыя жывуць у паселішчах і пабудовах чалавека ўсюды. На Беларусі трапляецца шматлікі аселы паўсвойскі падвід — голуб шызы звычайны (С.l. livia).
Даўж. цела 33—37 см, маса 240—360 г. Апярэнне шызае, на шыі з металічна-зялёным і фіялетавым адценнем, на паясніцы белая паласа. На крылах 2 папярочныя чорныя палосы, на канцы хваста адна шырокая. Гняздуецца ў трэшчынах скал, норах па абрывах, пад стрэхамі, у нішах пабудоў, на балконах, карнізах. Нясе 2 яйцы. Расліннаедны, корміцца насеннем дзікіх і культ. раслін, рэшткамі ежы чалавека. Ад голуба шызага паходзяць шматлікія пароды дэкар. і паштовых галубоў.
т. 5, с. 326
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мутна-...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач. мутны, напр.: мутна-белы, мутна-блакітны, мутна-малочны, мутна-шызы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шыза-...
Першая частка складаных слоў са знач.: шызы, з шызым адценнем, напр.: шыза-блакітны, шыза-зялёны, шыза-чорны, шыза-шэры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сиза́рь зоол.
1. дзі́кі го́луб;
2. (сизый голубь) шы́зы го́луб.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сы́зы ’шызы’ (Касп., Растарг., Шн. 2), ’не адбелены (пра лён)’ (Сл. ПЗБ), сы́зый ’шызы, сінявата-цёмны’ (Бяльк.). Гл. шызы. Карскі (1, 357) цвёрдасць зычных у пачатковым складзе тлумачыць украінскім або польскім уплывам, параўн. укр. си́зий, адпаведная польская форма адсутнічае, чаму, аднак, пярэчыць лінгвагеаграфія названых формаў. Да этымалогіі параўн. сізаваро́нка ’птушка сіваграк, Coracias garrulis L.’ (ЛА, 1) і сіваваро́нка ’тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
gołębi
1. галубіны;
2. (колер) шызы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
разраўнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., што.
Зрабіць роўным, згладзіўшы няроўнасці. Разраўнаваць пляцоўку для будоўлі. □ Спрытна, адным узмахам кельні .. [Цімка] разраўнаваў шызы раствор. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)