inch

[ɪntʃ]

n.

1) ца́ля f. (2,54 см)

2) ве́льмі мала́я ча́стка, велічыня́

•

- by inches

- inch by inch

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

cal

м. цаля;

ani na cal — ні на цалю;

wytworny w każdym ~u — вытанчаны ў кожным руху; элегантны;

dżentelmen w każdym ~u — джэнтльмен з ног да галавы;

cal po ~u — крок за крокам; паціху; патроху; паволі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

inch​1 [ɪntʃ] n.

1. ца́ля (2,54 см);

The trousers were an inch too long. Штаны былі на два з паловай сантыметры даўжэйшыя, чым трэба.

2. ве́льмі мала́я адле́гласць або́ ко́лькасць;

The truck missed us by inches. Грузавік ледзь не наехаў на нас.

♦

every inch ца́лкам, по́ўнасцю;

inch by inch ма́ла-пама́лу; ве́льмі паво́льна;

not budge/give/move an inch не ўступа́ць ні на ёту;

He looked every inch a sailor. Ён выглядаў мараком з галавы да пят.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Zoll

I

m -(e)s, - ца́ля, дзюйм (мера даўжыні)

drei ~ stark — таўшчынёй у тры дзю́ймы

kéinen ~ breit wéichen* — не адступі́ць ні кро́ку

II

m -(e)s, -Zölle

1) по́шліна; мы́тны збор; гіст. мы́та

2) без pl мы́тня, тамо́жня

3) дані́на

der Natúr séinen ~ entríchten — адда́ць дані́ну прыро́дзе (памерці)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

АДЗІ́НКІ ФІЗІ́ЧНЫХ ВЕЛІЧЫ́НЯЎ,

фізічныя велічыні, якім паводле вызначэння прысвоена лікавае значэнне, роўнае адзінцы. Перадаюцца мерамі і захоўваюцца ў выглядзе эталонаў.

Гістарычна першымі з’явіліся адзінкі фізічных велічыняў для вымярэння даўжыні, масы (вагі), часу, плошчы, аб’ёму. Выбраныя адвольна, яны садзейнічалі ўзнікненню ў розных краінах аднолькавых па назве і розных па памеры адзінак (напр., аршын, валока, гарнец, пуд, фут, цаля і інш.). Развіццё навукі і тэхнікі, эканам. сувязяў паміж краінамі патрабавала уніфікацыі адзінак. У 18 ст. ў Францыі прынята метрычная сістэма мер, на яе аснове пабудаваны метрычныя сістэмы адзінак. Упарадкаванне адзінак фізічных велічыняў праведзена на аснове Міжнароднай сістэмы адзінак (СІ). Даўнія меры і адзінкі фізічных велічыняў вывучае метралогія гістарычная.

Адзінкі фізічных велічыняў падзяляюцца на сістэмныя, што ўваходзяць у пэўную сістэму адзінак, і пазасістэмныя адзінкі. Сярод сістэмных адрозніваюць асноўныя, якія выбіраюцца адвольна (напр., ампер, секунда і інш.), вытворныя, што ўтвараюцца пры дапамозе ўраўненняў сувязі паміж фізічнымі велічынямі (напр., метр у секунду, кілаграм на кубічны метр і інш.), і дадатковыя (напр., радыян). У СІ 17 вытворных адзінак маюць спец. найменні: бекерэль, ват, вебер, вольт, генры, герц, грэй, джоўль, кулон, люкс, люмен, ньютан, ом, паскаль, сіменс, тэсла, фарад. Вельмі вял. ці малыя лікавыя значэнні фіз. велічыняў для зручнасці перадаюць кратнымі адзінкамі і дольнымі адзінкамі.

Літ.:

Деньгуб В.М., Смирнов В.Г. Единицы величин: Слов.-справ. М., 1990;

Сена Л.А. Единицы физических величин и их размерности. 3 изд. М., 1988;

Болсун А.И., Вольштейн С.Л. Единицы физических величин в школе. Мн., 1983.

А.І.Болсун.

т. 1, с. 109

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)