трю́ хать несов. прост. у́ хаць, бе́ гчы трушко́ м .
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пратру́ хаць , ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Прайсці, праехаць трушком .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трушо́ к , ‑шку, м.
Разм.
1. Павольны бег. Адчуўшы моцную мужчынскую руку, буланы адразу ж бярэ на лёгкі, але спорны трушок... Сачанка .
2. у знач. прысл. трушко́ м Сем мяхоў — уся паклажа, Іншы конь трушком бы вёз. Непачаловіч . Конік перш бег трушком , але потым быў вымушаны перайсці на галоп. Ракітны .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патру́ хваць
‘трухаць, бегчы, ехаць трушком ’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. патру́ хваю
патру́ хваем
2-я ас. патру́ хваеш
патру́ хваеце
3-я ас. патру́ хвае
патру́ хваюць
Прошлы час
м. патру́ хваў
патру́ хвалі
ж. патру́ хвала
н. патру́ хвала
Загадны лад
2-я ас. патру́ хвай
патру́ хвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час патру́ хваючы
Крыніцы:
piskunou2012 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
truchcikiem
трушком ; трухам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
jogtrot
[ˈdʒɑ:gtrɑ:t]
v.i. (-tt-)
бе́ гчы трушко́ м
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
zú ckeln
vi ісці́ [е́ хаць] трушко́ м
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
падбе́ гчы , -бягу́ , -бяжы́ ш, -бяжы́ ць; -бяжы́ м, -бежыце́ , -бягу́ ць; -бе́ г, -гла; -бяжы́ ; зак.
1. Наблізіцца бягом да каго-, чаго-н. або пад што-н.
Сабака падбег да гаспадара.
П. пад мост.
2. Крыху прабегчы.
Конь падбег трушком .
|| незак. падбяга́ ць , -а́ ю, -а́ еш, -а́ е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
затруси́ ть II сов. прост. (побежать, пойти рысцой)у́ хаць, пабе́ гчы трушко́ м .
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трух ‘ павольная рысь, трушок’ (ТСБМ , Бяльк. ), трух‑трух — гукаперайманне для абазначэння бегу дробнай рыссю (ТСБМ ), трюх‑трюх — пра язду трушком (мсцісл. , Нар. лекс. ), трю́ ханьня ‘язда трушком ’ (Юрч. СНЛ ); тру́ хаць ‘бегчы трушком ’ (ТСБМ , Шат. , ТС ; віл. , Сл. ПЗБ ), тру́ хыць ‘тс’ (Бяльк. ; Юрч. Сін. ), пратру́ хаць (Нік. Очерки ), часцей, аднак, прыслоўе ў форме назоўніка ў Тв. скл.: тру́ хам ‘(трухаць) трушком ’ (Шат. , Гарэц. , Др.-Падб. , Янк. 1, Байк. і Некр. ; лях. , Сл. ПЗБ ), трухо́ м ‘павольным бегам’ (рагач. , Сл. ПЗБ , Сцяшк. ), тру́ хом ‘тс’ (ТС ), тру́ хым ‘тс’ (Бяльк. ). Укр. трух ‘конскі бег’, трух‑трух , трюх‑трюх , трюхи́ ‑трюхи́ — выгук для выражэння бегу каня трушком , трюха́ ‘малая рысь каня’, трухце́ м , трюхом ‘трушком ’, трю́ хати ‘бегчы або ехаць рыссю’, рус. тру́ хать ‘ехаць дробнай рыссю’, трю́ хать ‘трэсціся’, трюх‑трюх , трух‑трух — перадае язду рыссю. Усходнеславянскае гукапераймальнае ўтварэнне, якое ўзнікла, відаць, пры ад’ідэацыі дзеяслова трусіць < прасл. *trǫsiti (sę) ‘трэсціся’ (Фасмер , 4, 110–112; ЕСУМ , 5, 663), параўн. і польск. trząskiem ‘трушком ’ (Брукнер , 579). Сюды ж трухла́ ‘подбежкам’ (Сцяшк. Сл. ), трухіня́ ць ‘ісці подбегам’ (Скарбы ; слонім. , Жыв. сл. ). Гл. таксама труском , трушком
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)