такела́жыць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. такела́жу такела́жым
2-я ас. такела́жыш такела́жыце
3-я ас. такела́жыць такела́жаць
Прошлы час
м. такела́жыў такела́жылі
ж. такела́жыла
н. такела́жыла
Загадны лад
2-я ас. такела́ж такела́жце
Дзеепрыслоўе
цяп. час такела́жачы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Катала́жка ’каталажка’ (БРС, Сл. паўн.-зах.). Магчыма, запазычанне з рус. мовы. Параўн. рус. катала́жка ’каталажка, турма’, ’памяшканне для арыштантаў’. У рус. мове гэта вытворнае ад дыял. каталаж ’камора, памяшканне на судне для захоўвання снасцей і прыпасаў’. Апошняе ўзнікла ў выніку метатэзы з такелаж ’снасці на судне, прыстасаванне для пад’ёму і перамяшчэння грузаў’ (аб гэтым пісаў яшчэ Даль: «…каталажка… от каталаж искаж. морс. такелаж»). Слова такелаж (сустракалася таксама ў форме такалаж) узята з гал. takelage ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

olinowanie

н. мар. такелаж

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

takielaż

м. мар. такелаж

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Takelage

[-'la:ʒə]

f -, -n марск. такела́ж, рышту́нак (судна)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

цір​2

(гал. teer)

састаў смалы, каніфолі і інш., якім змазваюць стаячы такелаж і рангоўт на караблях.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

osprzęt, ~u

м. аснастка, арматура;

osprzęt statku мар. такелаж

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

цір ​1, ‑а, м.

Закрытае ці паўзакрытае памяшканне для вучэбнай і трэніровачнай стральбы з ручной агнястрэльнай і пнеўматычнай зброі. Вася колькі разоў страляў да гэтага з дробнакалібернай у ціры. Пальчэўскі. Страляць навучаецца ў ціры Суворавец, юны салдат. Аўрамчык.

[Фр. tir.]

цір ​2, ‑у, м.

Спец. Састаў з смалы, каніфолі і інш., якім змазваюць стаячы такелаж і рангоўт на караблях.

[Гал. teer.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

gear

[gɪr]

1.

n.

1) Tech. шасьцярня́ f.; зубча́(с)тае ко́ла

2) зубча́(с)тая перада́ча, прыво́д -у m., перада́тачны мэхані́зм

3) апара́т -а m.; прыла́да f., інструмэ́нт -а m.; прыла́дак -ка m., прыла́дзьдзе n.

4) рухо́мая маёмасьць

5) во́пратка f., адзе́ньне n., убо́р -у m.

6) збру́я, ву́праж f. (для каня́)

7) Naut. асна́стка f., сна́сьці вадапла́ва, такела́ж -у m.

2.

v.t.

1) забясьпе́чваць прыво́дам

2) пуска́ць у рух

3) падпара́дкаваць

3.

v.i.

1) спра́ўна працава́ць (пра ча́сткі машы́ны)

2) рыхтава́цца, плянава́ць

•

- in gear

- out of gear

- shift gears

- in high gear

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)