шука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Старацца знайсці або выявіць.

Ш. у поцемках клямку.

Ш. неабходную кнігу.

Ш. праўду.

Ш. вачамі каго-н. (старацца ўбачыць).

2. каго-што і чаго. Старацца атрымаць.

Ш. заступніцтва.

Ш. работу або работы.

Ш. дапамогі.

3. без дап. Імкнуцца да новага (у навуцы, мастацтве).

|| наз. шука́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

баро́цца, бару́ся, бо́рашся, бо́рацца; бары́ся; незак.

Узяўшыся адпаведным чынам, старацца пакласці на лапаткі адзін другога; дужацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

расхлопота́ться сов., разг. пача́ць (стара́цца) увіха́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шчы́рыць

‘старацца, шчыраваць’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. шчы́ру шчы́рым
2-я ас. шчы́рыш шчы́рыце
3-я ас. шчы́рыць шчы́раць
Прошлы час
м. шчы́рыў шчы́рылі
ж. шчы́рыла
н. шчы́рыла
Загадны лад
2-я ас. шчы́р шчы́рце
Дзеепрыслоўе
цяп. час шчы́рачы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

няшчы́раць

‘не рупіцца, не старацца’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. няшчы́раю няшчы́раем
2-я ас. няшчы́раеш няшчы́раеце
3-я ас. няшчы́рае няшчы́раюць
Прошлы час
м. няшчы́раў няшчы́ралі
ж. няшчы́рала
н. няшчы́рала
Загадны лад
2-я ас. няшчы́рай няшчы́райце
Дзеепрыслоўе
цяп. час няшчы́раючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ста́рыцца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ста́руся ста́рымся
2-я ас. ста́рышся ста́рыцеся
3-я ас. ста́рыцца ста́рацца
Прошлы час
м. ста́рыўся ста́рыліся
ж. ста́рылася
н. ста́рылася
Загадны лад
2-я ас. ста́рся ста́рцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час ста́рачыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шчы́раць

‘старацца, шчыраваць; станавіцца больш шчырым’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. шчы́раю шчы́раем
2-я ас. шчы́раеш шчы́раеце
3-я ас. шчы́рае шчы́раюць
Прошлы час
м. шчы́раў шчы́ралі
ж. шчы́рала
н. шчы́рала
Загадны лад
2-я ас. шчы́рай шчы́райце
Дзеепрыслоўе
цяп. час шчы́раючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ду́жацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., з кім (разм.).

Схапіўшыся, старацца асіліць праціўніка; мерацца сілай.

Хлопцы пачынаюць д.

|| наз. ду́жанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

арыгіна́льнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Трымаць сябе арыгіналам (у 2 знач.), старацца быць непадобным да іншых.

|| зак. зарыгіна́льнічаць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сі́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; незак.

Намагацца, старацца зрабіць што-н.

Колькі ні сілься, а адной не ўправіцца з гаспадаркай.

Дзіця сілілася ўстаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)