по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. по́лацкі по́лацкая по́лацкае по́лацкія
Р. по́лацкага по́лацкай
по́лацкае		 по́лацкага по́лацкіх
Д. по́лацкаму по́лацкай по́лацкаму по́лацкім
В. по́лацкі (неадуш.)
по́лацкага (адуш.)		 по́лацкую по́лацкае по́лацкія (неадуш.)
по́лацкіх (адуш.)
Т. по́лацкім по́лацкай
по́лацкаю		 по́лацкім по́лацкімі
М. по́лацкім по́лацкай по́лацкім по́лацкіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

крыві́цка-по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. крыві́цка-по́лацкі крыві́цка-по́лацкая крыві́цка-по́лацкае крыві́цка-по́лацкія
Р. крыві́цка-по́лацкага крыві́цка-по́лацкай
крыві́цка-по́лацкае		 крыві́цка-по́лацкага крыві́цка-по́лацкіх
Д. крыві́цка-по́лацкаму крыві́цка-по́лацкай крыві́цка-по́лацкаму крыві́цка-по́лацкім
В. крыві́цка-по́лацкі (неадуш.)
крыві́цка-по́лацкага (адуш.)		 крыві́цка-по́лацкую крыві́цка-по́лацкае крыві́цка-по́лацкія (неадуш.)
крыві́цка-по́лацкіх (адуш.)
Т. крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкай
крыві́цка-по́лацкаю		 крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкімі
М. крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкай крыві́цка-по́лацкім крыві́цка-по́лацкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ві́цебска-по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ві́цебска-по́лацкі ві́цебска-по́лацкая ві́цебска-по́лацкае ві́цебска-по́лацкія
Р. ві́цебска-по́лацкага ві́цебска-по́лацкай
ві́цебска-по́лацкае		 ві́цебска-по́лацкага ві́цебска-по́лацкіх
Д. ві́цебска-по́лацкаму ві́цебска-по́лацкай ві́цебска-по́лацкаму ві́цебска-по́лацкім
В. ві́цебска-по́лацкі (неадуш.)
ві́цебска-по́лацкага (адуш.)		 ві́цебска-по́лацкую ві́цебска-по́лацкае ві́цебска-по́лацкія (неадуш.)
ві́цебска-по́лацкіх (адуш.)
Т. ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкай
ві́цебска-по́лацкаю		 ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкімі
М. ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкай ві́цебска-по́лацкім ві́цебска-по́лацкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

смале́нска-по́лацкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. смале́нска-по́лацкі смале́нска-по́лацкая смале́нска-по́лацкае смале́нска-по́лацкія
Р. смале́нска-по́лацкага смале́нска-по́лацкай
смале́нска-по́лацкае		 смале́нска-по́лацкага смале́нска-по́лацкіх
Д. смале́нска-по́лацкаму смале́нска-по́лацкай смале́нска-по́лацкаму смале́нска-по́лацкім
В. смале́нска-по́лацкі (неадуш.)
смале́нска-по́лацкага (адуш.)		 смале́нска-по́лацкую смале́нска-по́лацкае смале́нска-по́лацкія (неадуш.)
смале́нска-по́лацкіх (адуш.)
Т. смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкай
смале́нска-по́лацкаю		 смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкімі
М. смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкай смале́нска-по́лацкім смале́нска-по́лацкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

крывічы́, -о́ў, адз. крывіч, -а́, м.

Усходнеславянскае племянное аб’яднанне ў 6—10 стст., якое займала тэрыторыю ў вярхоўях Заходняй Дзвіны, Дняпра і Волгі.

Полацкія к.

|| прым. крыві́цкі, -ая, -ае.

Крывіцкія курганы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

крывічы́, ‑оў; адз. крывіч, ‑а, м.; крывічка, ‑і, ДМ ‑чцы; мн. крывічкі, ‑чак; ж.

Усходнеславянскае племянное аб’яднанне 6–10 стст., якое займала тэрыторыю верхняга цячэння Дняпра, Волгі, Заходняй Дзвіны, паўднёвую частку басейна Чудскога возера. Полацкія крывічы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

натхня́льны, ‑ая, ‑ае.

Які абуджае, выклікае натхненне. Падцягнуўся калектыў, вялікі давер натхняў, бадзёрыў. Узялі абавязацельствы працаваць яшчэ лепш, каб яшчэ больш было надзеі неўзабаве звацца ўдарнікамі камуністычнай працы. А тут яшчэ адзін натхняльны стымул: полацкія калегі выклікалі на спаборніцтва. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АБАРА́НКІ,

хлебабулачныя вырабы з абваранага цеста ў выглядзе кольцаў рознай велічыні. Называлі і абваранкамі (ад абварыць). Упершыню пачалі рабіць абаранкі ў Смаргоні (Беларусь), потым сталі вядомыя ў многіх (пераважна слав.) народаў. Славіліся янаўскія, бешанковіцкія, полацкія, мірскія і інш. Абаранкі. Выкарыстоўваліся і для прыгатавання кануна.

т. 1, с. 13

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЗЕМГА́ЛЫ, земігола,

старажытнае балцкае племя, якое жыло ў сярэдняй ч. сучаснай Латвіі ў бас. р. Ліелупе. Густынскі летапіс называў іх жэмайтамі. Займаліся земляробствам, жывёлагадоўляй, гандлявалі з суседнімі плямёнамі. У 11—13 ст. былі на стадыі распаду племяннога ладу і ўтварэння феад. адносін. Паводле Лаўрэнцьеўскага летапісу ў 1106 полацкія князі Усяславічы ўчынілі паход на З., але пацярпелі паражэнне. У 13 ст. З. вялі ўпартую барацьбу з крыжакамі, у 1290 канчаткова заваяваны Лівонскім ордэнам. Пазней разам з інш. плямёнамі ўвайшлі ў склад лат. народнасці.

Літ.:

Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. Мн., 1990.

Г.В.Штыхаў.

т. 7, с. 54

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БРЭ́ЖГА Баляслаў Рычардавіч

(31.3.1887, Рэжыцкі пав. Віцебскай губ., цяпер Латвія — 30.9.1957),

бел. і латышскі археолаг, гісторык, археограф, філолаг. Д-р гісторыі (1933). Скончыў Віцебскую гімназію (1910), Маскоўскі археал. ін-т (1916). З 1918 заг. Віцебскага аддз. гэтага ін-та, з 1992 у Віцебскім губ. архіве, з 1925 у Латвіі. Даследаваў гіст. сувязі беларусаў і латышоў, гісторыю паўстання 1863—64 на тэр. Віцебшчыны, вывучаў Полацкія летапісы («Адносіны палачан і латышоў у VIII—XVIII стст.», 1926; «Замкі Віцебшчыны», 1933; «Нарысы па гісторыі сялянскіх рухаў у Латгаліі 1577—1907», 1956), складаў бібліяграфію па гісторыі Беларусі, збіраў матэрыял для параўнальнага аналізу бел. мовы і латгальскага дыялекту, у Латв. ун-це вёў курс стараж. бел. пісьменства.

т. 3, с. 281

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)