сера́ль, ‑я, м.

1. У краінах Усходу — палац і яго ўнутраныя пакоі. Султанскі сераль.

2. У краінах Усходу — жаночая палавіна ў палацы, доме; гарэм.

[Фр. sérail ад тур. saray — палац.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бі́скуп, ‑а, м.

Вышэйшае духоўнае званне ў католікаў. // Асоба, якая носіць гэта званне. Культуру хамства і далара, Князёў і біскупаў палацы, Ад Скандынаваў да Сахары, Зруйнуеш, дыктатура працы. Купала.

[Ад грэч. epískopos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сярмя́жнік, ‑а, м.

У дарэвалюцыйнай Расіі — вясковы бядняк. У акруговым судзе, які размяшчаўся ў палацы Тышкевіча на Трокскай вуліцы, прысяжны павераны выступаў абаронцам простых сярмяжнікаў і гарадской беднаты. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

во́дступ, ‑у, м.

Свабоднае месца паміж лініяй шэрагу прадметаў і прадметам, які знаходзіцца на нейкай адлегласці ад гэтай лініі. Тэатры, клубы і палацы піянераў будуюцца з водступам ад лініі дамоў. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спачыва́льня, ‑і, ж.

Уст. Спальня (звычайна ў палацы, у баярскіх харомах і пад.). Паданне гаворыць, што вёскі тады яшчэ не было, усюды стаяў лес, і Пятру загадзя была пабудавана царская спачывальня. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

безуце́шны, ‑ая, ‑ае.

Які не мае ўцехі, якога нельга паслабіць, зменшыць уцехаю. Безуцешная туга. □ Ачнулася толькі пад вечар яна У змрочным палацы Барыны З бядою сваёй безуцешнай адна, У лютай няволі дзяўчына. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

патра́ціць, ‑трачу, ‑траціш, ‑траціць; зак., што.

Зрасходаваць, затраціць. Купіць нічога не купілі — баяліся грошы патраціць. Якімовіч. Родны горад! Нашае багацце! Мы хвіліны дарма не патрацім, Мы сваёй не пашкадуем працы — Адбудуем светлыя палацы! Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turreshoratius

Бледная смерць той жа нагой стукае ў хаціны бедных і палацы цароў.

Бледная смерть той же ногой стучит в хижины бедных и дворцы царей.

Гл.: Mors nescit...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

упа́рціцца, ‑рчуся, ‑рцішся, ‑рціцца; незак.

Праяўляць упартасць, быць упартым. [Ганька] таксама тупацела нагамі, калі Джэк упарціўся і не хацеў больш танцаваць з Джэмай. Васілевіч. Цяпер не толькі моладзь, але і старыя бавяць свой вольны час у палацы культуры. Адна Зося ўпарцілася. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пала́та ’вялікія пышныя пакоі ў палацы, харомы; асобны пакой, дзе ляжаць хворыя ў лячэбных установах’ (ТСБМ). Рус., укр. пала́та, ст.-рус. полата (XI ст.), ст.-слав. полата ’палац, пакой, шацёр’. З сяр.-грэч. παλατιον ад лац. palātium ’палац’ (гл. Фасмер, 3, 307; тут жа гл. і агляд літ-ры). У значэннях ’назва заканадаўчых або прадстаўнічых устаноў’, ’назва некаторых дзяржаўных устаноў’ запазычанне з рус. палата ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)