па́лец, ‑льца, м.

1. Адна з пяці канцавых рухомых частак кісці рукі або ступні ў чалавека. На чорным фоне адзежы белая рука з адтапыраным пальцам была вельмі выразна белая, як мармуровая. Чорны. Корань мігам рассадзіў усіх і пастукаў костачкамі пальцаў па стале. Ваданосаў. // Частка пальчаткі, якая надзяваецца на палец рукі.

2. Канечны член на лапах жывёл і птушак.

3. Спец. Валік або стрыжань у машынах, які служыць звычайна для захвату іншых частак механізма. Поршневы палец. □ [Казіміру] трэба было знайсці старшыню калгаса і яшчэ раз напамянуць, каб заўтра не забылі паслаць каго-небудзь у РТС па «пальцы» да трактарных гусеніц. Краўчанка.

•••

Безыменны палец — чацвёрты палец рукі (паміж сярэднім і мезенцам).

Мезены палец — тое, што і мезенец (гл. мезенец).

Абвесці вакол (кругом) пальца гл. абвесці.

Ведаць як свае пяць пальцаў гл. ведаць.

Выссаць (высмактаць) з пальца гл. выссаць.

Глядзець праз пальцы гл. глядзець.

Ламаць пальцы гл. ламаць.

Паківаць пальцам гл. паківаць.

Палец (пальцам) аб палец не ўдарыць гл. ударыць.

Пальцам не крануць гл. крануць.

Пальцам не паварушыць гл. паварушыць.

Пальцам (пальцамі) паказваць (тыкаць, тыцкаць) гл. паказваць.

Пальца ў рот не кладзі гл. класці.

Папасці (трапіць) пальцам у неба гл. папасці.

Пералічыць па пальцах гл. пералічыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

покача́ть​I сов.

1. (что-л., находящееся в подвешенном состоянии; ветром, волной) пакалыха́ць, пагайда́ць; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) пагу́шкаць; (убаюкивая — ещё) палюля́ць;

2. (пошатать что-л. неустойчивое или слабо закреплённое) пахіста́ць, пакалыха́ць, пакалыва́ць;

3. (поколебать в вертикальном направлении) павага́ць, пазы́баць;

4. (головой — при согласии) паківа́ць; (головой — при отрицании) пакруці́ць;

5. (ногой) пакалыха́ць, памаха́ць;

6. (на руках, выражая восторг, поздравляя с чем-л.) пакі́даць, пагу́шкаць, пакача́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прокача́ть​I сов. (какое-л. время)

1. (что-л., находящееся в подвешенном состоянии, ветром, волной) пракалыха́ць, прагайда́ць; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) прагу́шкаць; (убаюкивая — ещё) пралюля́ць;

2. (пошатать что-л. неустойчивое или слабо закреплённое) прахіста́ць, пракалыха́ць, пракалыва́ць; праківа́ць;

3. (поколебать в вертикальном направлении) правага́ць, празы́баць;

4. (головой — при согласии) праківа́ць, паківа́ць; (головой — при отрицании) пракруці́ць, пакруці́ць;

5. (ногой) пракалыха́ць, пакалыха́ць, прамаха́ць, памаха́ць;

6. (на руках в знак любви или уважения) пакі́даць, пагу́шкаць, пакача́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)