агляну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Паглядзець, павярнуўшы галаву назад; азірнуцца.
Хлопец ні разу не аглянуўся.
2. Паглядзець вакол сябе.
А. навокал.
А. на мінулыя вякі (перан.).
|| незак. агля́двацца, -аюся, -аешся, -аецца і агляда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. агля́дка, -і, ДМ -дцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Палядзе́ць ’паглядзець’ (Янк., Шн. 2, Сл. ПЗБ), паляну́ць зак. (Бяльк., Сл. ПЗБ), палянь ’паглядзі’ (Грыг.). З паглядзець у выніку знікнення ‑г‑ (гл. Карскі, 1, 371).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нале́ва, прысл.
1. У левы бок, на левым баку.
Звярнуць н.
Паглядзець н.
2. перан. Не па прамым прызначэнні, незаконна (разм.).
Прадаць тавар н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кіно́, нескл., н.
1. Тое, што і кінафільм.
Паглядзець цікавае к.
2. Тое, што і кінематаграфія.
3. Кінатэатр (разм.).
|| прым. кіно́шны, -ая, -ае (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
падзіві́цца, -дзіўлю́ся, -дзі́вішся, -дзі́віцца; зак.
1. гл. дзівіцца.
2. на каго-што, з дадан. сказам і без дап. Паглядзець са здзіўленнем, з цікавасцю.
П. на незвычайны ўраджай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Распаты́рыцца ’пільна паглядзець, угледзецца’ (Сцяшк.). Да па́трыць ’шукаць, выглядаць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паляшы́ць ’паглядзець, дазнацца’ (Сцяшк. Сл.). Гл. ляшыць; мабыць, першапачаткова дазнацца по лехам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сме́рить сов., разг. зме́раць, паме́раць;
◊
сме́рить взгля́дом паглядзе́ць з пага́рдай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
вы́зверыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак. (разм.).
Моцна, пераходзячы на крык, накінуцца на каго-н. (з папрокамі, лаянкай і пад.) або паглядзець са злосцю на каго-н.
|| незак. вызвяра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Скасу́рыцца ‘паглядзець коса’ (Барад.), скасы́руваць ‘крыўдаваць; пляткарыць’, скасы́рны ‘незычлівы, нядобразычлівы’ (Ян.), сюды ж скусорьщца ‘коса глядзець на каго-небудзь’ (Шымк. Собр.). Да скоса, коса (гл. касы) з суфіксальным нарашчэннем ‑ур‑/‑ыр‑, параўн. касаву́рыць (гл.), дзе перад суфіксам з’яўляецца прыстаўное ‑в‑, прыставачнае ўтварэнне скасаву́рыцца ‘скасіцца, паглядзець скоса’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Бяльк.), ‘скасіць вочы; злавацца’ (Мат. Гом.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)