Per me ista trahantur pedibus

Што да мяне, то няхай кульгаюць.

Что касается меня, пусть хромают.

бел. Наш Антон не тужыць па том. Не мае гарыць ‒ не мне тушыць.

рус. Моя хата с краю ‒ ничего не знаю. Наш Антон не тужит о том: мать умирает, а он со смеху помирает. Наше дело ‒ сторона.

фр. Ce n’est pas mon affaire (Это не моё дело).

англ. It’s none of my business (Это не моё дело). Paddle yaer own canoe (Греби веслом своё собственное каноэ).

нем. Nach mir/uns die Sintflut (После меня/нас ‒ потоп).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Non nostrum onus: bos clitellas

Не наш груз: няхай вол [нясе] сядло.

Не наш груз: пусть вол [несёт] седло.

бел. Я не я, і хата не мая. Мая хата з краю. Маё дзела ‒ старана.

рус. Не мой воз, не мне его и везти. Моё дело сторона. Моя хата с краю, я ничего не знаю. Не наше дело, что пора звонить приспела: есть на то пономари.

фр. Ça ne me regarde pas (Это меня не касается). Je n’y suis pour rien (Не моё дело).

англ. It’s none of my business (He моё дело).

нем. Mein Name ist Hase und ich weiß von nichts (Моё имя заяц, и я ничего не знаю).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

наш

1. мест., м. наш (ж., ср. на́ша, мн. на́шы);

на́ша могу́чая Ро́дина на́ша магу́тная Радзі́ма;

у них о́пыта бо́льше нашего у іх во́пыту больш, чым у нас;

2. сущ. наш, -шага м., мн. на́шы, -шых;

поживёшь у наших пажыве́ш у на́шых;

он стал нашим ён стаў (зрабі́ўся) на́шым;

наша взяла́! на́ша ўзяло́!;

и нашим и ва́шим і на́шым і ва́шым;

наше вам (почте́ние) шутл. на́ша вам шанава́нне (пава́га, прывіта́нне);

не ме́ньше нашего не менш, як у нас, не менш за нас;

это не наше де́ло (нас не каса́ется) гэ́та не на́ша спра́ва;

поживи́те с наше пажыві́це з на́ша (сто́лькі, як мы);

по-нашему па-на́шаму;

знай наших! ве́дай (знай) на́шых!;

бо́льше нашего больш, як у нас, больш за нас;

пусть зна́ют наших няха́й ве́даюць (зна́юць) на́шых;

наш брат (челове́к) наш брат (чалаве́к).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Non uno luna nitet vultu (Horatius)

Не адным бокам свеціць месяц.

Не одной стороной светит луна.

бел. І чорная хмара белым воблакам абернецца. Атрута бывае салодкай. Адны вочы і плачуць і смяюцца.

рус. Беда, что текучая вода: набежит да и схлынет. Не всё ненастье, проглянет и ясное солнышко. Взойдёт солнце и перед нашими воротами. Время придёт, и час пробьёт. И крута гора, да забывчива; и лиха беда, да избывчива. Будет и на нашей улице праздник. Заглянет солнце и в наше оконце. После дождичка даст Бог солнышко. После дож дичка будет солнышко.

фр. Après la pluie le beau temps (После дождика приходит хорошая погода).

англ. After rain comes fair weather (После дождя приходит ясная погода). Never say die (Никогда не говори о смерти). The longest day must have an end (И самый длинный день должен закончиться).

нем. Nach Regenwetter kommt schön Wetter (После дождливой погоды наступает прекрасная погода).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

содру́жество ср.

1. садру́жнасць, -ці ж.; супо́льнасць, -ці ж., сябры́на, -ны ж.;

содру́жество литерату́р садру́жнасць (супо́льнасць) літарату́р;

писа́тельское содру́жество пісьме́нніцкая садру́жнасць (супо́льнасць, сябры́на);

2. в др. знач. сябро́ўства, -ва ср.; (согласие) зго́да, -ды ж.;

жить в те́сном содру́жестве жыць у зго́дзе (у сябро́ўстве);

наше содру́жество окре́пло на́ша сябро́ўства ўмацава́лася.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пра́выйII

1. (не виноватый) невінава́ты;

суд призна́л его́ пра́вым суд прызна́ў яго́ невінава́тым;

2. (справедливый) справядлі́вы; (правильный) пра́вільны; (резонный) слу́шны;

на́ше де́ло пра́вое спра́ва на́ша справядлі́вая;

3. (говорящий, поступающий правильно) / ты прав, вы пра́вы твая́ пра́ўда (ты ма́еш ра́цыю), ва́ша пра́ўда (вы ма́еце ра́цыю);

она́ оказа́лась права́ в свои́х подозре́ниях пра́ўда была́ яе́, калі́ яна́ падазрава́ла (яна́ ме́ла ра́цыю, калі́ падазрава́ла);

вы соверше́нно пра́вы ва́ша пра́ўда (вы ма́еце ра́цыю).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГЕНАТЭІ́ЗМ

[ад грэч. hen (henos) адно + тэізм],

форма рэліг. веравання, якая прызнае існаванне многіх багоў на чале з адным вярхоўным богам, вакол якога засяроджаны рэліг. культ; пераходная форма ад монатэізму да політэізму. Тэрмін уведзены ў 1878 англ. гісторыкам рэлігіі і санскрытолагам М.Мюлерам. Ім ён абазначаў характэрную форму стараж.-інд. рэлігій, калі з мноства багоў (Індра, Агні, Сур’я і інш.) той, да якога звяртаецца вернік з малітвай, сумяшчае для яго атрыбуты ўсіх іншых і ўяўляецца ў гэты момант найвышэйшым божаствам. Часам прыхільнікі розных веравызнанняў у якасці гал. разглядалі не толькі нябесных багоў, але і зямных. Так, гімны Вед упамінаюць пра багіню зямлі Прытхіві, а служыцелі ведычнай рэлігіі звяртаюцца і да Бацькі-неба, і да Маці-зямлі. У стараж. Кітаі ў адным шэрагу такіх божастваў былі Цянь (неба) і Ту (зямля), у стараж. грэкаў — адпаведна Уран і Гея. У славян дахрысц. часоў генатэізм таксама быў звязаны з пакланеннем божаствам, якія ўладарылі на небе і на зямлі. Ва ўяўленнях беларусаў вярх. бажаством быў Пярун — магутны цар нябесны (адпавядаў Індры — цару багоў у індыйцаў; Зеўсу — бацьку ўсіх багоў і людзей; галава алімпійскай сям’і багоў у грэкаў). У паданнях беларусаў захавалася памяць пра гал., добрага Белабога, бацьку Перуна. Нярэдка вернікі вылучалі як асн. апекуноў Вялеса, Жыжаля, Ярылу і інш. багоў з уласна бел. пантэона, часам звярталіся з малітвамі да Дажбога — сына Перуна, унукамі якога лічыліся ўсе, хто загінуў на ратным полі. Пакланенню божаствам асаблівае значэнне надавалі ў час спусташальных войнаў, пры аб’яднанні стараж. плямён у племянныя саюзы, калі на чале політэістычнага пантэона аказваўся бог племені-гегемона.

Літ.:

Мюллер М. Религия как предмет сравнительного изучения: [Пер. с англ.]. Харьков, 1887;

Міфы Бацькаўшчыны. Мн., 1994;

Живописная Россия: Отечество наше в зем., ист., плем., экон. и быт. значение: Литов. и Белорус. Полесье. Репринт. 2 изд. Мн., 1994.

С.Ф.Дубянецкі.

т. 5, с. 149

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

прапада́ць несов.

1. (без пользы) пропада́ть;

2. (теряться) пропада́ть, исчеза́ть;

3. (утрачиваться) пропада́ть;

4. (переставать быть видимым, слышимым) пропада́ть, исчеза́ть;

5. погиба́ть, ги́бнуть, пропада́ть;

6. (о скоте) па́дать, до́хнуть, подыха́ть, издыха́ть;

1-6 см. прапа́сці;

7. (отсутствовать) пропада́ть;

ён ~да́ў не́дзе цэ́лы ме́сяц — он пропада́л где́-то це́лый ме́сяц;

8. (испытывать страдания, мучения) страда́ть, му́читься; бе́дствовать; погиба́ть; терпе́ть (лишения, бедствия и т.п.);

п. у адзіно́це — страда́ть (мучи́ться, бе́дствовать) в одино́честве;

9. (за кім) перен., разг. со́хнуть (по ком);

п. за дзяўчы́наю — со́хнуть по де́вушке;

дзе на́ша (маё) не ~да́ла! — где на́ше (моё) не пропада́ло!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзе нареч.

1. где;

дзе ты працу́еш? — где ты рабо́таешь?;

там, дзе былі́ непрахо́дныя бало́ты, цвіту́ць сады́ — там, где бы́ли непроходи́мые боло́та, цвету́т сады́;

2. (с частицей толькі) где то́лько;

дзе то́лькі ён не працава́ў! — где то́лько он не рабо́тал!

3. разг. где, где́-нибудь, где́-либо;

ці няма́ дзе свабо́днага ме́сца? — нет ли где (где́-нибудь, где́-либо) свобо́дного ме́ста?;

дзе б там ні было́ — где бы то ни́ было;

дзе́ табе! — куда́ тебе!;

дзе́ там! — куда́ там! не тут-то бы́ло! како́е там!;

дзе́ ўжо! — где уж!, куда́ уж!;

дзе на́ша не прапада́ла — где на́ше не пропада́ло;

дзе цябе́ но́сіць?безл. где тебя́ но́сит?;

дзе папа́ла — где попа́ло;

не ве́даць, дзе во́чы дзець — не знать, куда́ глаза́ деть;

не ве́даць, дзе дзе́цца — не знать, куда́ дева́ться;

не ве́даць, дзе ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

де́ло ср.

1. спра́ва, -вы ж.;

де́ло укрепле́ния ми́ра спра́ва ўмацава́ння мі́ру;

на́ше де́ло пра́вое, побе́да бу́дет за на́ми! на́ша спра́ва справядлі́вая, перамо́га бу́дзе за на́мі!;

суде́бное де́ло судо́вая спра́ва;

изда́тельское де́ло выдаве́цкая спра́ва;

уголо́вное де́ло крыміна́льная спра́ва;

па́пка для дел канц. па́пка для спраў;

2. (работа) рабо́та, -ты ж., спра́ва, -вы ж.;

приня́ться за де́ло узя́цца за рабо́ту (за спра́ву);

3. (предприятие) уст. (камерцы́йнае) прадпрые́мства, -ва ср.;

4. (сражение) воен., уст. бой, род. бо́ю м.; бі́тва, -вы ж.;

ра́нен в де́ле под Варша́вой ра́нены ў баі́ (у бі́тве) пад Варша́вай;

в са́мом де́ле сапраўды́;

за де́ло нездарма́, па заслу́гах;

ме́жду де́лом пры́хваткамі, перапы́нкамі;

на де́ле на спра́ве;

изве́стное де́ло вводн. сл. вядо́мая рэч;

моё де́ло сторона́ мая́ ха́та з кра́ю; я тут ні пры чым;

то и де́ло раз-по́раз;

пе́рвым де́лом пе́ршым чы́нам, перш за ўсё, перш-на́перш;

пусти́ть в де́ло скарыста́ць, пусці́ць у ход;

име́ть де́ло мець дачыне́нне;

гре́шным де́лом прызна́цца, прызна́юся;

де́ло говори́ть слу́шна (до́бра, пра́ўду) каза́ць;

де́ло в шля́пе усё ў пара́дку;

гла́вное де́ло гало́ўная спра́ва;

я́сное де́ло вядо́мая рэч;

то ли де́ло і́ншая рэч;

а мне что за де́ло? а мне што да таго́?;

в чём де́ло? што тако́е?;

э́то де́ло! гэ́та до́бра!;

пло́хо де́ло ке́пскія (дрэ́нныя) спра́вы;

э́то друго́е де́ло гэ́та і́ншая рэч;

в то́м-то и де́ло у тым вось (якра́з) і спра́ва;

быть не у дел быць (стая́ць) у баку́, быць ні пры чым;

э́то де́ло его́ рук гэ́та яго́ рабо́та;

и де́ло с концо́м, и де́лу коне́ц і кане́ц, і ўсё;

де́ло хозя́йское во́ля ва́ша (твая́, яго́, яе́, іх).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)