лу́нуць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. лу́ну лу́нем
2-я ас. лу́неш лу́неце
3-я ас. лу́не лу́нуць
Прошлы час
м. лу́нуў лу́нулі
ж. лу́нула
н. лу́нула
Загадны лад
2-я ас. лу́нь лу́ньце
Дзеепрыслоўе
цяп. час лу́нучы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лу́нуць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. лу́ну лу́нем
2-я ас. лу́неш лу́неце
3-я ас. лу́не лу́нуць
Прошлы час
м. лу́нуў лу́нулі
ж. лу́нула
н. лу́нула
Загадны лад
2-я ас. лу́нь лу́ньце
Дзеепрыслоўе
прош. час лу́нуўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Луні́ ’багністая мясціна’ (брасл., Сл. ПЗБ), купіш. (ЛітССР), рус. лунь ’багна, балота’. Пагранічны позні балтызм. Параўн. літ. liũnas ’тс’ (Талстой, Лекс. балт., 46; Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 2, 682). Гл. таксама лунь 4 і лю́ны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Луні́ца ’пасіўны, прыгнечаны’ (віл., Сл. ПЗБ). Да лунь 3 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мышало́ў, -ло́ва м.

1. (тот, кто ловит мышей) мышело́в;

2. зоол. лунь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Прылуне́ць ’здурнець’, прылуне́лы, прылуне́ўшы ’не зусім разумны; псіхічна хворы’ (валож., брасл., барыс., глыб., Сл. ПЗБ; ЛА, 3). Да лунь 3 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Луно ’бяльмо на воку’ (слон., Арх. Бяльк.; івац., Нар. сл.). Да лунь 2. Канчатак ‑но (< прасл. ‑no), як у pętьno > рус. пятно ’пляма’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сівы́

1. (о волосах) седо́й;

2. (о лошади) си́вый, се́рый;

3. в др. знач. се́рый;

сіва́я сві́тка — се́рая сермя́га;

◊ дажы́ць да сівы́х валасо́ў — дожи́ть до седы́х воло́с;

с. як лунь (го́луб) — седо́й (бе́лый) как лунь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

го́луб м.

1. го́лубь;

2. ласк., разг. (при обращении) го́лубь; голу́бчик;

○ г. мі́ру — го́лубь ми́ра;

◊ сівы́ як г. — седо́й как лунь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Луна́ць 1 ’плаўна лётаць, рухацца ў паветры’, ’развявацца ў паветры’, ’плысці, раздавацца (пра песні, музыку)’, ’быць у стане далёкіх ад рэчаіснасці пачуццяў’ (ТСБМ). Укр. луна́ти ’адгукацца, раздавацца’, рус. чалябінск. луну́ть ’кінуць’. Да луна́ 1 ’рэха’, ’водбліск’.

Луна́ць 2 ’павольна хадзіць’ (валож., Жд. 1). Да лунь 3 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)