Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ки́евская о́бласть Кі́еўская во́бласць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ки́евская Русь ист. Кі́еўская Русь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кі́еўскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
кі́еўскі |
кі́еўская |
кі́еўскае |
кі́еўскія |
| Р. |
кі́еўскага |
кі́еўскай
кі́еўскае |
кі́еўскага |
кі́еўскіх |
| Д. |
кі́еўскаму |
кі́еўскай |
кі́еўскаму |
кі́еўскім |
| В. |
кі́еўскі (неадуш.)
кі́еўскага (адуш.) |
кі́еўскую |
кі́еўскае |
кі́еўскія (неадуш.)
кі́еўскіх (адуш.) |
| Т. |
кі́еўскім |
кі́еўскай
кі́еўскаю |
кі́еўскім |
кі́еўскімі |
| М. |
кі́еўскім |
кі́еўскай |
кі́еўскім |
кі́еўскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Русь (род. Русі́) ж., ист. Русь;
Кі́еўская Р. — Ки́евская Русь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Русь ист. Русь, род. Русі́ ж.;
Ки́евская Русь Кі́еўская Русь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́лацка-кі́еўскі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
по́лацка-кі́еўскі |
по́лацка-кі́еўская |
по́лацка-кі́еўскае |
по́лацка-кі́еўскія |
| Р. |
по́лацка-кі́еўскага |
по́лацка-кі́еўскай
по́лацка-кі́еўскае |
по́лацка-кі́еўскага |
по́лацка-кі́еўскіх |
| Д. |
по́лацка-кі́еўскаму |
по́лацка-кі́еўскай |
по́лацка-кі́еўскаму |
по́лацка-кі́еўскім |
| В. |
по́лацка-кі́еўскі (неадуш.)
по́лацка-кі́еўскага (адуш.) |
по́лацка-кі́еўскую |
по́лацка-кі́еўскае |
по́лацка-кі́еўскія (неадуш.)
по́лацка-кі́еўскіх (адуш.) |
| Т. |
по́лацка-кі́еўскім |
по́лацка-кі́еўскай
по́лацка-кі́еўскаю |
по́лацка-кі́еўскім |
по́лацка-кі́еўскімі |
| М. |
по́лацка-кі́еўскім |
по́лацка-кі́еўскай |
по́лацка-кі́еўскім |
по́лацка-кі́еўскіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
АРТА́НІЯ,
Арсанія, Арта, адзін з трох раннефеадальных цэнтраў Стараж. Русі 8—9 ст. Упамінаецца разам з Куявіяй (Кіеўская зямля) і Славіяй (наўгародскія, ці ільменскія, славяне) араб. і перс. географамі. Адны з даследчыкаў атаясамліваюць Артанію з тэр. антаў, другія — з Тмутараканню, трэція — з гарадамі Разань ці Чарнігаў. Ёсць меркаванне, што Артанія мае дачыненне да тэр. Беларусі і, магчыма, знаходзілася недзе на рацэ Рша (сучасная Аршыца, прыток Дняпра), на скрыжаванні падняпроўскіх гандл. шляхоў; арабскае напісанне Арсанія атаясамлівалі з Аршаніяй (ад Орша, Рша).
т. 1, с. 505
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЫ́ШГАРАД,
горад на Украіне, на правым беразе Дняпра, цэнтр раёна Кіеўскай вобл. за 18 км на Пн ад Кіева. Каля 20 тыс. ж. (1996). Кіеўская ГЭС, гідраакумулюючая эл. станцыя, з-д жалезабетонных вырабаў.
Упершыню ўпамінаецца пад 946 як горад княгіні Вольгі. У 11—12 ст. рэзідэнцыя кіёўскіх князёў, паліт., эканам. і культ. цэнтр. У 1240 разрабаваны татарамі. Паводле археал. даследаванняў, меў умацаваны дзядзінец і пасад. У дзядзінцы выяўлены фундамент Барысаглебскай царквы 11—12 ст., у пасадзе рэшткі стараж. вуліц з жытламі-паўзямлянкамі, якія былі адначасова майстэрнямі рамеснікаў.
т. 4, с. 330
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
падзялі́цца, ‑дзялюся, ‑дзелішся, ‑дзеліцца; зак.
1. Распасціся, раздзяліцца (на часткі, групы і інш.). Кіеўская Русь падзялілася на дробныя княствы. □ Калона падзялілася на дзве палавіны і рушыла ў фальварак, туляючыся паміж тоўстых камлёў прысад. Колас. Дзеці падзяліліся на два лагеры. Бядуля.
2. Размеркавацца пэўным чынам. Нашы функцыі падзяліліся.
3. Зрабіць падзел маёмасці, гаспадаркі. Браты падзяліліся. □ Ужо сам бацька пачаў пагаварваць аб тым, каб падзяліцца. Маўр.
4. Аддаць каму‑н. частку таго, што маеш. Падзяліцца грашамі. Падзяліцца запасам з таварышам. □ Ігнась дастаў з свайго мяшка сухары і таксама падзяліўся з хлопцамі. Чарнышэвіч. Калі ў твой дом пастукае бяда, Апошняю скарынкай падзялюся. Грахоўскі.
5. перан. Не супасці (пра думкі, погляды і пад.). — А скажыце, — парушыў.. [Нявідны] маўчанне, — Нічыпар Барэйка дома ці не? — Галасы хлопцаў падзяліліся. Адны казалі дома, другія — не. Колас.
6. перан. Паведаміць аб сваёй рабоце, планах, перадаць свой вопыт. Паходня падзяліўся з Янукевічам сваімі папярэднімі планамі. Хадкевіч. // Расказаць аб сваіх пачуццях, уражаннях і пад. Звычайна чалавеку лягчэй робіцца, калі ён падзеліцца сваім горам-бядой з другім чалавекам. Няхай. А што мне шчасця зычыць? Я шчаслівы. І гэтым шчасцем шчодра падзяліцца Гатоў з людзьмі, што скардзяцца на лёс... Панчанка.
7. У матэматыцы — не даць астачы пры дзяленні. Семдзесят падзеліцца на пяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)