наме́р, ‑у, м.
Жаданне, замысел што‑н. зрабіць. Добры намер. Варожы намер. Здзейсніць свае намеры. □ [Лабановічу] ўспаміналіся першыя дні прыезду сюды, яго намеры і планы. Колас. [Мікола:] Не было ў мяне намеру крыўдзіць цябе. Крапіва.
•••
З намерам — з пэўнай мэтай, знарок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разла́дзіцца сов.
1. разла́диться;
гадзі́ннік ~дзіўся — часы́ разла́дились;
2. разла́диться, расстро́иться;
заду́ма ~дзілася — за́мысел разла́дился (расстро́ился);
3. расшата́ться;
дысцыплі́на ~дзілася — дисципли́на расшата́лась
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поползнове́ние ср. (намерение) наме́р, -ру м.; (замысел, умысел) наме́р, -ру м.; (покушение) зама́х, -ху м.;
сде́лать поползнове́ние зрабі́ць наме́р; (вознамериться) наме́рыцца; (попытаться) паспрабава́ць, папрабава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заду́ма, ‑ы, ж.
1. Тое, што задумана, намечана зрабіць; намеры, план. Здзяйсненне задумы заўсёды радуе, хвалюе. Дадзіёмаў. — Ёсць у мяне сякія-такія задумы, як палепшыць работу цэха, — Булай загаварыў ужо спакойным дзелавым тонам. Шыцік.
2. Асноўная думка, ідэя мастацкага твора; замысел. У байцы «Варона і чыж» .. няма ніводнай дэталі, якая не служыла б вырашэнню аўтарскай задумы — высмеяць пустую ганарыстасць і ліслівую ўгодлівасць. Казека. [Герой твора] часта выступае як носьбіт пэўнай ідэі, задумы пісьменніка. Арабей.
3. Задуменнасць, заклапочанасць. Дзед ляжаў у глыбокай задуме, маўчаў. Лынькоў. Канцавы павярнуў галаву і, як быццам устрапянуўшыся ад задумы, паглядзеў на мяне. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ідэ́я ж.
1. в разн. знач. иде́я;
свет ідэ́й — мир иде́й;
пану́ючыя ідэ́і — госпо́дствующие иде́и;
пада́ць ідэ́ю — пода́ть иде́ю;
і. рама́на — иде́я рома́на;
2. за́мысел м.;
◊ і. фікс — иде́я фикс
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
намер, замер, думка, задума, задуманае, замысел, намысел, рашэнне, план, мэта; прыцэл, разлік, замах (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
наме́рение ср. наме́р, -ру м.; (замысел, умысел) заме́р, -ру м.;
без (вся́кого) наме́рения без (уся́кага) наме́ру;
с наме́рением з наме́рам; (нарочно) наўмы́сна, знаро́к;
твёрдое наме́рение цвёрды наме́р;
до́брые наме́рения до́брыя наме́ры;
возыме́ть наме́рение займе́ць наме́р;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выража́ть несов.
1. (обнаруживать) выяўля́ць; (показывать) пака́зваць; (передавать) перадава́ць; (отражать) адлюстро́ўваць;
карти́на выража́ет за́мысел худо́жника карці́на выяўля́е (перадае́) заду́му мастака́;
лицо́ выража́ло гнев твар адлюстро́ўваў гнеў;
2. (высказывать) выка́зваць;
красноречи́во выража́ть свои́ мы́сли красамо́ўна выка́зваць свае́ ду́мкі;
3. мат. выража́ць;
выража́ть в ци́фрах выража́ць у лі́чбах;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сарва́цца сов., в разн. знач. сорва́ться;
с. з вяршы́ні гары́ — сорва́ться с верши́ны горы́;
саба́ка ~ва́ўся з ланцуга́ — соба́ка сорвала́сь с цепи́;
~ва́ўся з ме́сца і пабе́г — сорва́лся с ме́ста и побежа́л;
заду́ма ~ва́лася — за́мысел сорва́лся;
◊ як з ланцуга́ (пры́вязі) ~ва́ўся — как с цепи́ сорва́лся;
~ва́лася з языка́ — сорвало́сь с языка́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́явіцца сов.
1. обнару́житься, прояви́ться, обрисова́ться, вы́явиться; вы́разиться; оказа́ться; вскры́ться, обнажи́ться, разоблачи́ться, откры́ться;
~віўся та́лент — обнару́жился (прояви́лся, обрисова́лся, вы́явился) тала́нт;
у гэ́тай карці́не ~вілася заду́ма мастака́ — в э́той карти́не вы́разился за́мысел худо́жника;
~віліся недахо́пы ў рабо́це — вскры́лись (обнару́жились, обнажи́лись, откры́лись) недоста́тки в рабо́те;
~вілася няста́ча гро́шай — обнару́жилась (вскры́лась) недоста́ча де́нег;
~вілася, што гэ́та не так — оказа́лось, что э́то не так;
2. безл. в сочетании с союзом што (стать очевидным) оказа́ться; получи́ться;
~вілася, што я вінава́ты, а не ты — оказа́лось, что я винова́т, а не ты;
~вілася, што мы з табо́й прыйшлі́ да адно́лькавых вы́вадаў — получи́лось, что мы с тобо́й пришли́ к одина́ковым вы́водам;
3. разг. вы́писаться;
в. з дамаво́й кні́гі — вы́писаться из домо́вой кни́ги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)