прокали́ть сов.

1. (закалить) загартава́ць;

2. (накалить) разг. нагрэ́ць, напячы́, напалі́ць;

прокали́ть желе́зный прут нагрэ́ць (напячы́, напалі́ць) жале́зны прут;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

калчада́н, -ну м., мин. колчеда́н;

жале́зны к.желе́зный колчеда́н;

ме́дны к. — ме́дный колчеда́н;

чо́рны к. — чёрный колчеда́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БІСКУ́ПІНСКАЕ ГАРАДЗІ́ШЧА,

археалагічны помнік жал. веку (сярэдзіна 6—5 ст. да н.э.) каля в. Біскупін Быдгашчцкага ваяв. Польшчы. Пляцоўка ўмацавана сцяной з драўляных канструкцый, запоўненых зямлёй і камянямі. Да варот гарадзішча праз тарфянік вёў драўляны мост (даўж. 120 м). Выяўлены рэшткі больш за 100 наземных жытлаў слупавой канструкцыі, пастаўленых уздоўж 1 акружной і 11 папярочных вуліц з драўлянай вымасткай. Насельніцтва (1000—1200 чал.) належала да плямёнаў лужыцкай культуры.

Літ.:

Монгайт А.Л. Археология Западной Европы: Бронзовый и железный века. М., 1974. С. 346.

т. 3, с. 159

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

шпат I, род. шпа́ту м., мин. шпат;

палявы́ ш. — полево́й шпат;

ва́пнавы ш. — известко́вый шпат;

жале́зны ш.желе́зный шпат

шпат II, род. шпа́ту м., вет. шпат

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

болт м.

1. техн. болт, род. балта́ м., уст. ніт, род. ні́та м.;

скрепи́ть болта́ми змацава́ць балта́мі (узя́ць на ніты́);

2. (железный прут для запирания ставен) про́сва, -вы ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Auro quaque janua panditur

Любыя дзверы адчыняюцца золатам.

Любая дверь открывается золотом.

бел. І ў рай вароты адчыняюцца залатымі ключамі. Грашмі і на тым свеце дагодзіш. За свой грош усюды харош. Капейка камень дзяўбе. За грошы і Бога купіш.

рус. Золотой ключик все двери открывает. Алтын сам ворота отпирает и путь очищает. Золотой молоток и железные двери отворяет. Золотой молоток пробьёт железный потолок.

фр. Clé d’or ouvre toutes les portes (Золотой ключ открывает все двери).

англ. A golden key opens every door (Золотой ключ открывает все двери).

нем. Gold geht durch alle Türen außer der Himmelstür (Золото проходит через все двери, кроме дверей неба). Goldener Schlüssel öffnet alle Tore (Золотой ключ открывает все ворота).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

напячы́ сов.

1. в разн. знач. напе́чь;

н. піраго́ў — напе́чь пирого́в;

напякло́ галаву́безл. напекло́ го́лову;

2. нажа́рить;

н. сква́рак — нажа́рить шква́рок;

3. накали́ть, раскали́ть;

н. жале́зны прут — накали́ть (раскали́ть) желе́зный прут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

блеск м.

1. бляск, род. бля́ску м.; бліск, род. блі́ску м.;

2. перен. бляск, род. бля́ску м., бліску́часць, -ці ж.;

говори́ть с бле́ском гавары́ць бліску́ча (красамо́ўна);

3. / желе́зный, свинцо́вый блеск жале́зны, свінцо́вы блішча́к;

во всём бле́ске ва ўсёй красе́ (ва ўсім бля́ску);

с бле́ском бліску́ча.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

век м.

1. (столетие) стаго́ддзе, -ддзя ср., век, род. ве́ку м.;

XX век XX стаго́ддзе;

2. в др. знач. век, род. ве́ку м.;

бро́нзовый век бро́нзавы век;

желе́зный век жале́зны век;

ка́менный век каме́нны век;

ме́дный век ме́дны век;

сре́дние века́ сярэ́днія вякі́;

стро́ить на века́ будава́ць на вякі́;

век корота́ть век векава́ць;

на моём веку́ на маі́м вяку́, за маёй па́мяццю;

в ко́и ве́ки нарэ́шце, (очень редко) гады́ ў рады́;

отны́не и до ве́ка ад сёння і да ве́ку;

из ве́ка в век з ве́ку ў век;

век живи́ — век учи́сь погов. век жыві́ — век вучы́ся;

на ве́ки ве́чные на ве́кі ве́чныя.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ла́па ж.

1. в разн. знач. ла́па; (железный шип — ещё) сковоро́дник м.; ско́вородень м.;

ла́пы мядзве́дзя — ла́пы медве́дя;

у яго́ не ру́кі, а сапра́ўдныя ла́пы — у него́ не ру́ки, а настоя́щие ла́пы;

на ла́пах е́лкі ляжы́ць снег — на ла́пах ёлки лежи́т снег;

л. культыва́тара — ла́па культива́тора;

2. (инструмент для выдёргивания гвоздей) дерга́ч м.; гвоздодёр м.;

папа́сціся (тра́піць) у ла́пы — попа́сть (попа́сться) в ла́пы;

налажы́ць ла́пу — (на што) наложи́ть ла́пу (на что);

даць па ла́пах — дать по рука́м;

даць у ла́пу — дать в ла́пу;

у ла́пах — (каго, чыіх) в ла́пах (у кого, чьих);

запусці́ць ла́пу — запусти́ть ла́пу;

смакта́ць ла́пу — соса́ть ла́пу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)