1. Які правініўся ў чым‑н., зрабіў злачынства. Прызнаць вінаватым. □ [Толя:] — Тут не адзін дырэктар вінаваты. Не ўсе навучыліся дабро сваё, сваю працу як след шанаваць.Брыль.Віктар стаяў, апусціўшы галаву, і сапраўды адчуваў сябе вінаватым.Маўр.//узнач.наз.вінава́ты, ‑ага, м. Віноўнік. І правы і вінаваты.
2. Які з’яўляецца прычынай чаго‑н. Алеська.. скрыва пазірала і на Любу, быццам тая вінавата была ў яе гневе.Мурашка.Шышак — безліч, а спадчыны сасна не пакінула. Мабыць, вінавата проста месца.Навуменка.
3.толькіпоўн.ф. Які выяўляе ўсведамленне сваёй віны. Вінаваты голас. Вінаватая ўсмешка. □ Ліда спадылба вінаватым позіркам глядзіць на брата.Пальчэўскі.
4. Які вінен каму‑н., мае доўг. [Паўлік:] — Бацька мой.. не мог ніяк з даўгоў выбрацца — Сегенецкаму вінаваты быў гэтулькі, што маці.. па паўлета дарэмна яму жала.Чорны.//узнач.наз.вінава́ты, ‑ага, м. Той, хто вінен каму‑н., мае доўг. [Ціток:] — Хай мне паадрабляюць усе вінаватыя.Лобан.Не плаціць багаты, а вінаваты.Прыказка.
•••
Богу душою не вінаваты (вінны) — зусім не вінаваты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
долг платежо́м кра́сенпосл. што ві́нен, адда́ць паві́нен.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
indebted[ɪnˈdetɪd]adj.(to, for)
1. у даўгу́;
He was indebted to thebank. Ён завінаваціўся банку;
How much am I indebted to you? Колькі я вам вінен?
2.fml абавя́заны, удзя́чны;
I am greatly indebted to you for your assistance. Я вам вельмі ўдзячны за дапамогу.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
winien
1. вінаваты;
sam sobie winien — сам вінаваты;
kto temu winien — хто ў гэтым вінаваты;
2.вінен;
winien mi jest 100 złotych — ён вінен мне 100 злотых;
3. павінен;
winien to uczynić — ён павінен гэта зрабіць;
4.бух. дэбет;
Bogu ducha winien — не вінаваты
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Felix, qui nihil debet
Шчаслівы той, хто нічога не вінен.
Счастлив тот, кто ничего не должен.
бел. Лелей легчы спаць галоднаму, чым з доўгам.
рус. Долг не ревёт, а спать не даёт. Долг есть тягостное бремя ‒ отнимает сон и время.
фр. Qui paie ses dettes s’enrichit (Становится богатым тот, кто платит свои долги).
англ. Out of debt, out of danger (Избавиться от долга ‒ избежать опасности).
нем. Borgen macht Sorgen (Отдолжить ‒ заботу нажить). Hüte dich vor Borgen, so schläfst du ohne Sorgen (Берегись от давания взаймы, так будешь спать без забот).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
паві́ненв знач. сказ. до́лжен; обя́зан;
паві́нна быць так — должно́ быть так;
мы паві́нны змага́цца за мір — мы должны́ (обя́заны) боро́ться за мир;
◊ што ві́нен, адда́ць п. — посл. долг платежо́м кра́сен
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
owing
[ˈoʊɪŋ]
adj.
1) ві́нны, ві́нен; вінава́ты
a man owing money — чалаве́к вінава́ты гро́шы
2) нале́жны
pay what is owing — заплаці, што нале́жыць
3) які́ выніка́е з чаго́
owing to — з прычы́ны чаго́; дзя́куючы чаму́; у вы́ніку чаго́, праз што
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вінава́ты
1. вино́вный, винова́тый; пови́нный;
прызна́ць ~тым — призна́ть вино́вным;
2. (выражающий сознание своей вины) винова́тый;
в. по́зірк — винова́тый взгляд;
3.в знач. сказ. до́лжен;
я яму́ в. сто рублёў — я ему́ до́лжен сто рубле́й;
◊ бо́гу душо́ю не в. (ві́нен) — как пе́ред бо́гом чист
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
до́лженв знач. сказ.
1.(иметь долг)ві́нен, вінава́т;
он мне до́лжен де́сять ты́сяч рубле́й ён мне ві́нен (вінава́т) дзе́сяць ты́сяч рублёў;
2.(быть обязанным что-л. делать) паві́нен;
мы не должны́ боя́ться тру́дностей мы не паві́нны бая́цца ця́жкасцей; при выражении вероятности, предполагаемой неизбежности переводится ещё личными формами от глаголов мець и (для прошедшего времени) ме́цца;
он ско́ро до́лжен верну́ться ён ху́тка ма́е (паві́нен) вярну́цца;
она́ должна́ была́ прийти́ ещё вчера́ яна́ ме́лася (паві́нна была́) прыйсці́ яшчэ́ ўчо́ра; для выражения значения: быть вынужденным — переводится также личными формами от глагола му́сіць;