ЗАТУХА́ННЕ ВАГА́ННЯЎ,

памяншэнне амплітуды ваганняў з цягам часу, абумоўленае стратамі энергіі вагальнай сістэмай. Ператварэнне энергіі вагальнай сістэмы ў цеплавую (унутраную) энергію адбываецца ў выніку прысутнасці трэння ў мех. сістэмах (напр., маятнік) і наяўнасці амічнага супраціўлення ў эл. сістэмах (напр., вагальны контур). З.в. можа адбывацца таксама за кошт страт энергіі, звязаных з выпрамяненнем гукавых і эл.-магн. хваль.

Найбольш вывучана З.в. у лінейных сістэмах, дзе памяншэнне энергіі прапарцыянальнае квадрату скорасці руху (мех. сістэма) або квадрату сілы току (эл. сістэма). У гэтым выпадку З.в. мае экспаненцыяльны характар: амплітуда ваганняў памяншаецца паводле залежнасці A(t) = A0e−γt ;, дзе A0 — першапачатковая амплітуда, γ — каэфіцыент затухання, t — час. З.в. парушае іх перыядычнасць, пры вялікіх каэфіцыентах затухання амплітуда хутка памяншаецца да нуля і ваганні спыняюцца (гл. Аперыядычны працэс). Пры малых затуханнях умоўна карыстаюцца паняццем перыяду як прамежку часу паміж двума паслядоўнымі максімумамі вагальнай фіз. велічыні (сілы эл. току, напружання або размаху ваганняў маятніка і інш.). Гл. таксама Дэкрэмент затухання.

А.І.Болсун.

Затуханне ваганняў. A0 — першапачатковая амплітуда ваганняў; T — перыяд ваганняў.

т. 7, с. 8

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

узмацненне электрычных ваганняў

т. 16, с. 182

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

вага́нне

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. вага́нне вага́нні
Р. вага́ння вага́нняў
Д. вага́нню вага́нням
В. вага́нне вага́нні
Т. вага́ннем вага́ннямі
М. вага́нні вага́ннях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

герц, -а, мн. -ы, -аў, м.

Адзінка вымярэння частаты перыядычных працэсаў, напр., ваганняў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нерашу́чы, -ая -ае.

Пазбаўлены рашучасці, цвёрдасці, поўны ваганняў.

Н. адказ.

|| наз. нерашу́часць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сейсмагра́фія, -і, ж.

Запіс ваганняў зямной паверхні сейсмографам.

|| прым. сейсмаграфі́чны, -ая, -ае.

Сейсмаграфічная станцыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сейсмо́граф, -а, мн. -ы, -аў, м.

Прыбор для запісу ваганняў зямной паверхні ў час землетрасенняў або пры выбухах.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ізахро́ннасць, ‑і, ж.

Уласцівасць ізахроннага. Ізахроннасць ваганняў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

герц, ‑а, м.

Адзінка вымярэння частаты ваганняў.

[Ад уласн. імя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

частатаме́р, ‑а, м.

Прыбор для вымярэння частаты перыядычных ваганняў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)