Quae nocent, docent
Што шкодзіць, тое вучыць.
Что вредит, то учит.
бел. Бяда дакучыць, тады чалавека розуму навучыць. Бяда хоць мучыць, ды жыць вучыць. Пасля бяды кожны разумны. Хто не бачыў гора, таму шчасце не прынясе радасці. Без мукі няма навукі.
рус. Что мучит, то учит. Золото не в золото, не побывав под молотом. Что вымучит, то и выучит. Намучишься ‒ поучишься. Не испортив дела, мастером не станешь. Идти в науку ‒ терпеть муку.
фр. Adversité est l’école des grands hommes (Несчастье ‒ школа великих людей).
англ. No gain without pain (Ничего без мук не получишь).
нем. Leiden sind Lehren (Мучение ‒ учение).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
вы́сахнуць
1. trócken wérden, vertrócknen vi (s), verwélken vi (s) (пра расліны); áustrocknen vi (s), versíegen vi (s) (пра крыніцу, раку і пад.);
2. разм (пра чалавека) ábmagern vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ту́мба ж
1. (вулічная) Préllpfosten m -s, -; Préllstein m -s, -e; Lítfaߦsäule f -, -n (для афіш, аб’яў);
2. (падстаўка) Sóckel m -s, -;
3. перан (пра чалавека) Tóllpatsch m -es, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
каранты́ш м, ж разм жарт (пра чалавека) Knirps m -es, -e, Zwerg m -(e)s, -e, Wínzling m -(e)s, -e; Stöpsel m -s, -, Dréikäsehoch m -s, - і -s (дзіця)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ва́рты (дастойны чаго-н) wert, würdig;
ва́рты ўва́гі bemérkenswert;
нікуды́ [нічо́га] не ва́рты nichts [kéinen Deut] wert (пра рэчы); nichts táugen (пра чалавека);
◊ апу́ха не ва́рта кажу́ха die Sáche lohnt der Mühe nicht
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пту́шнік кніжн м
1. (памяшканне) Geflügelhof m -(e)s, -höfe,Geflügelstall m -(e)s, -ställe, Vógelhaus n -es, -häuser; Héckbauer n, m -s, - (садок);
2. (пра чалавека) Geflǘgelwärter m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
навярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак.
1. каго-што чым. Палажыць што-н. цяжкае паверх чаго-н.
Н. каменем.
2. чаго. Налажыць, накідаць многа чаго-н.; наваліць.
Н. зямлі.
3. пераважна безас., чаго. Намесці, нагнаць у вялікай колькасці.
Навярнула гурбы снегу.
4. што. Нахіліць у які-н. бок.
Н. цэбар.
5. чаго і без дап. Нагаварыць на каго-н. няпраўды; наплесці (разм.).
Н. на чалавека немаведама чаго.
|| незак. наваро́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дурны́, -а́я, -о́е.
1. 3 абмежаванымі разумовымі здольнасцямі; бесталковы.
За дурной галавой нагам неспакой (з нар.).
2. Які не выяўляе розуму, пазбаўлены разумнай разважлівасці.
Задаць дурное пытанне.
Дурныя паводзіны.
3. у знач. наз. дурны́, -о́га, м., дурна́я, -о́й, ж., мн. -ы́я, -ы́х. Тое, што і дурань (у 1 знач.).
Дурному закон не пісан (прыказка).
◊
Дурны як бот; дурны як пень (разм., груб.) — пра разумова адсталага чалавека.
Няма дурных! — выказванне нязгоды з кім-н., адмаўленне выконваць што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Тое, што і каціцца¹ (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.
Мячык качаецца па падлозе.
2. Пераварочвацца, перакульвацца з боку на бок (пра чалавека, жывёлу).
К. ў траве.
Конь качаецца па зямлі.
Дзеці качаюцца ў снезе.
3. Ляжаць без справы, без сну (разм.).
К. да раніцы ў ложку.
4. Быць хворым (разм.).
Цэлы месяц качалася з пабітай нагой (разм.).
|| наз. кача́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ры́цар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У сярэдневяковай Еўропе: феадал, які належаў да ваенна-землеўладальніцкага саслоўя, а таксама цяжкаўзброены воін, які знаходзіўся ў васальнай залежнасці ад свайго сюзерэна.
Р. журботнага вобраза (пра Дон-Кіхота, героя рамана Сервантэса). Р. без страху і дакору (перан.: пра смелага, ва ўсім бездакорнага чалавека; высок.). Р. плашча і кінжала (перан.: тайны грабежнік і забойца; кніжн.).
2. перан. Самаадданы, высакародны чалавек (высок.).
Р. рэвалюцыі.
|| прым. ры́царскі, -ая, -ае.
Рыцарскія даспехі.
Р. ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)